شهرهای آلوده بزرگترین آسیب‌ها را به شهروندان خود وارد کرده و آنها را در آینده با انواع مشکلات مواجه می‌کنند. آلودگی هوا یکی از بزرگترین مشکلاتی است که امروزه شهرهای جهان مانند تهران با آن مواجه هستند. آلودگی هوا می‌تواند تأثیرات مخربی بر سلامت انسان، محیط زیست و اقتصاد داشته باشد. آلودگی هوا می‌تواند منجر به طیف وسیعی از مشکلات سلامتی شود، از جمله بیماری‌های قلبی و عروقی، بیماری‌های ریوی، سرطان، مشکلات تنفسی، کاهش عملکرد شناختی و درنهایت افزایش مرگ و میر.
آلودگی هوا همچنین می‌تواند منجر به مشکلات زیست‌محیطی شود، از جمله تغییر آب و هوا، فرسایش خاک، از بین رفتن جنگل‌ها و کاهش کیفیت آب. آلودگی هوا همچنین می‌تواند تأثیرات اقتصادی داشته باشد، از جمله کاهش بهره‌وری نیروی کار، افزایش هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی و کاهش کیفیت زندگی.
شهروندان شهرهای آلوده بیشتر در معرض این مشکلات قرار دارند. آلودگی هوا می‌تواند تأثیر منفی بر سلامت، رفاه و کیفیت زندگی آنها داشته باشد. در این مقاله در تهویه آسمان نمی‌خواهیم به علل آلودگی در شهرهایی مانند تهران بپردازیم بلکه تصمیم داریم به این موضوع بپردازیم که شهروندان چه کارهایی می‌توانند در داخل خانه‌ها یا محل کار خود انجام دهند تا آسیب‌های گفته شده از آلودگی شهر محل زندگی خود را به حداقل برسانند. زیرا ممکن است هوای داخل ساختمان‌ها از هوای بیرون نیز آلوده‌تر باشد. عامل آلودگی هم آلاینده‌هایی هستند که با چشم قابل رویت نیستند اما می‌توانند بر سلامت انسان تاثیر بگذارند. در ادامه به چند راه حل برای بهبود هوای داخل خانه و محل کار اشاره خواهیم کرد.
فهرست مطالب
تمیز کردن هواکش و فیلتر دستگاه های تهویه مطبوع
احتمالاً اگر به دستشویی و حمام خانه خود نگاهی بیاندازید، هواکش‌هایی را مشاهده می‌کنید که همیشه در هنگام زیاد شدن بو، آنها را روشن می‌کرده‌اید. این هواکش‌های کوچک تاثیر زیادی بر کاهش آلودگی هوا در داخل ساختمان‌ها را دارند.
معمولاً دیده شده که افراد کمی در طول سالیان متمادی که در یک ساختمان زندگی و یا کار کرده‌اند به تمیزی این هواکش‌ها اهمیت بدهند.
اگر کمی به پره‌های آنها دقت کنید مشاهده می‌کنید که بسیار آلوده و کثیف شده‌اند. پس سریع دست به کار شوید و این هواکش‌ها را به هر طریقی که شده تمیز کنید.
اگر هم می‌بینید که کثیفی در طول سال‌های متمادی و عدم نظافت، به خورد آنها رفته پیشنهاد می‌کنیم که آنها را تعویض نمایید.
مورد بعدی فیلترهای هوای دستگاه‌های تهویه مطبوع هستند. چه از کولر گازی استفاده می‌کنید، چه از انواع فن کویل مانند فن کویل سقفی یا فن کویل زمینی، یا حتی از داکت اسپلیت استفاده می‌نمایید، این فیلترها وجود دارند و تاثیر شگرفتی بر تمیزی و تازه بودن هوا دارند.
برای مثال در طراحی تمامی انواع محصولات فن کویل سقفی تهویه آسمان، از فیلتر آلومینیومی دو لایه استفاده شده است که می‌توان به راحتی آن را از دستگاه باز و خارج کرد. فیلتر آلومینیومی در فن کویل سقفی توکار، یکی از انواع فیلترهای هوا است که برای جلوگیری از ورود ذرات گردوغبار، مو، پرز و سایر آلودگی‌ها به داخل فن کویل استفاده می‌شود. فیلتر آلومینیومی، از جنس آلومینیوم است و دارای منافذ ریزی است که اجازه عبور هوا را می‌دهند، اما ذرات بزرگ‌تر را به دام می‌اندازند.
فیلترهای آلومینیومی، در فن کویل‌های سقفی، معمولاً در مسیر کانال‌های هوا قرار می‌گیرند. این فیلترها، باعث می‌شوند که هوای ورودی به فن کویل، تمیزتر باشد و دستگاه، بتواند عملکرد بهتری داشته باشد.
فیلترهای آلومینیومی، باید به طور منظم تمیز یا تعویض شوند. میزان زمان لازم برای تمیز کردن یا تعویض فیلتر آلومینیومی، به میزان آلودگی هوا در محیط بستگی دارد. به طور کلی، توصیه می‌شود که فیلترهای آلومینیومی، هر شش ماه یک بار تمیز شوند.
برای تمیز کردن فیلتر آلومینیومی، می‌توان از آب گرم و صابون استفاده کرد. پس از تمیز کردن، فیلتر باید کاملاً خشک شود. اگر فیلتر آلومینیومی، بیش از حد کثیف باشد، باید تعویض شود.
تمیز نگه داشتن هواکش‌ها و فیلترهای داخلی می‌تواند متضمن هوای پاک در داخل خانه‌ها باشد. به همین دلیل توصیه می‌شود که هواکش‌ها و فیلترهای داخلی به طور مرتب تمیز شوند.
هواکش‌های کثیف باعث می‌شوند که سطح آلودگی هوای محیط داخل بالا برود. کنترل و تعویض هواکش‌ها و فیلترهای داخل آشپزخانه‌ها و دستشویی‌ها به حفظ کیفیت هوای داخل کمک می‌کند.
استفاده از دستگاه تهویه (هود) در زمان آشپزی
منشاء بیشترین آلاینده‌های هوای داخل خانه محیط آشپزخانه است. اجاق‌های گاز آلاینده‌های مضر مانند مونوکسید کربن و دی اکسید نیتروژن تولید می‌کنند.
هم مونوکسید کربن و هم دی‌اکسید نیتروژن ممکن است جذب جریان خون در بدن شود. به همین دلیل استفاده از دستگاه تهویه بالای اجاق گاز (هود آشپزخانه) هنگام آشپزی نقش مهمی در حفظ کیفیت هوای خانه و سلامت فرد بازی می‌کند.
استفاده از هود در زمان آشپزی یکی از اقدامات مهم برای حفظ سلامتی و کیفیت هوای آشپزخانه است. دستگاه تهویه با مکش هوا از بالای اجاق گاز، دود، بو و چربی حاصل از پخت و پز را از محیط آشپزخانه خارج می‌کند.
فواید استفاده از دستگاه تهویه عبارتند از کاهش آلودگی و بهبود کیفیت هوا در آشپزخانه، کاهش خطر ابتلا به مشکلات تنفسی، کاهش خطر آتش سوزی و حتی افزایش عمر اجاق گاز.
مونوکسید کربن گازی بی‌رنگ، بی‌بو و بی‌مزه است که می‌تواند به سرعت جذب جریان خون شود. مونوکسید کربن با هموگلوبین در خون ترکیب می‌شود و توانایی آن را برای حمل اکسیژن کاهش می‌دهد. این امر می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند سردرد، سرگیجه، خستگی، تنگی نفس و در موارد شدید، حتی مرگ شود.
دی‌اکسید نیتروژن گازی بی‌رنگ و بی‌بو است که می‌تواند باعث تحریک چشم، بینی و گلو شود. دی‌اکسید نیتروژن همچنین می‌تواند به ریه‌ها آسیب برساند و خطر ابتلا به بیماری‌های تنفسی مانند آسم و برونشیت را افزایش دهد.
استفاده از دستگاه تهویه بالای اجاق گاز (هود آشپزخانه) هنگام آشپزی می‌تواند به کاهش آلودگی هوای داخل خانه و محافظت از سلامت افراد کمک کند. برای استفاده صحیح از هود آشپزخانه، نکات زیر را در نظر داشته باشید:
- هود آشپزخانه را قبل از شروع پخت و پز روشن کنید.
- هود آشپزخانه را در حین پخت و پز روشن نگه دارید.
- هود آشپزخانه را بعد از اتمام پخت و پز خاموش کنید.
- هود آشپزخانه را به طور مرتب تمیز کنید.
- فیلتر هود آشپزخانه را به طور منظم تعویض کنید.
- هود آشپزخانه را با قدرت مناسب تنظیم کنید.
تعویض منظم فیلتر هود آشپزخانه یکی از نکات مهم در استفاده صحیح از هود آشپزخانه است. فیلتر هود آشپزخانه وظیفه جذب دود، بو و چربی حاصل از پخت و پز را بر عهده دارد. اگر فیلتر هود آشپزخانه کثیف یا مسدود شود، نمی‌تواند به درستی کار کند و آلودگی هوا در آشپزخانه افزایش می‌یابد.
به طور کلی، توصیه می‌شود فیلتر هود آشپزخانه را هر 3 تا 6 ماه یک بار تعویض کنید. اما این زمان ممکن است بسته به میزان استفاده از هود آشپزخانه و نوع فیلتر متفاوت باشد. اگر فیلتر هود آشپزخانه شما قابل شستشو است، می‌توانید آن را با آب و صابون بشویید و سپس اجازه دهید خشک شود. اما اگر فیلتر هود آشپزخانه شما قابل شستشو نیست، باید آن را تعویض کنید.
با انتخاب و استفاده صحیح از هود آشپزخانه، می‌توانید از سلامتی خود و خانواده و همچنین کیفیت هوای خانه محافظت کنید.
عدم استفاده از اسپری‌ها
یکی از راه‌های مقابله با آلودگی هوای داخل خانه و محل کار عدم استفاده از اسپری یا افشانه‌ها است. محصولاتی که با افشانه به فروش می‌رسند در عمل به پخش آلاینده‌ها در هوای محیط کمک می‌کنند. این محصولات حاوی ترکیبات شیمیایی هستند که می‌توانند به هوا منتقل شوند و باعث تحریک چشم، بینی و گلو شوند. همچنین، این ترکیبات شیمیایی می‌توانند به ریه‌ها آسیب برسانند و خطر ابتلا به بیماری‌های تنفسی مانند آسم و برونشیت را افزایش دهند.
به جای استفاده از این محصولات می‌توانید برای نظافت محصولاتی تهیه کنید که لزوما خوشبو نیستند اما ترکیبات ارگانیک و فرار کمتری دارند. به این ترتیب کیفیت هوای داخل به دلیل استفاده از افشانه‌ها کاهش پیدا نمی‌کند. این محصولات معمولاً به شکل مایع یا جامد هستند و نیازی به اسپری کردن ندارند. این محصولات می‌توانند برای نظافت و خوشبو کردن محیط استفاده شوند.
در ادامه چند نمونه از محصولاتی که می‌توانید به جای اسپری‌ها و افشانه‌ها استفاده کنید، آورده شده است:
- مواد شوینده مایع یا جامد: این مواد شوینده معمولاً حاوی ترکیبات شیمیایی کمتری نسبت به مواد شوینده اسپری هستند.
- تمیزکننده‌های طبیعی: این تمیزکننده‌ها از مواد طبیعی مانند سرکه، جوش شیرین و لیمو ساخته شده‌اند.
- عود و چوب‌های خوشبو کننده: این محصولات می‌توانند برای خوشبو کردن محیط بدون انتشار ترکیبات شیمیایی استفاده شوند.
با استفاده از محصولات جایگزین اسپری‌ها و افشانه‌ها، می‌توانید از سلامتی خود و خانواده و همچنین کیفیت هوای خانه و محل کار محافظت کنید.
استفاده از دستگاه تصفیه هوا
تهیه یک دستگاه تصفیه خوب می‌تواند به بهبود کیفیت هوای داخل خانه و محیط کار کمک زیادی بکند. هرچند ممکن است در گام اول هزینه تهیه دستگاه تصفیه هوا سنگین به نظر برسد اما خرید این دستگاه‌ها در دراز مدت به کاهش سطح آلودگی هوای داخل کمک می‌کند.
دستگاه‌های تصفیه هوا می‌توانند انواع آلاینده‌های هوا را از جمله دود، گرد و غبار، ذرات معلق، باکتری‌ها، قارچ‌ها و برخی ویروس‌ها را از هوا حذف کنند. این امر می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های تنفسی مانند آسم، برونشیت و ریفلاکس اسید معده کمک کند.
دستگاه‌های تصفیه هوا با استفاده از فیلترهای مختلف کار می‌کنند. انواع فیلترهای دستگاه‌های تصفیه هوا عبارتند از:
- فیلترهای HEPA: این فیلترها می‌توانند ذرات معلق با اندازه 0.3 میکرون یا بیشتر را از هوا حذف کنند.
- فیلترهای کربن فعال: این فیلترها می‌توانند گازهای مضر مانند فرمالدهید، تری کلرواتیلن و بنزن را از هوا حذف کنند.
- فیلترهای یون‌ساز: این فیلترها با تولید یون‌های مثبت و منفی، ذرات معلق موجود در هوا را به یکدیگر جذب می‌کنند.
در هنگام انتخاب دستگاه تصفیه هوا، باید به عوامل مختلفی از جمله اندازه فضایی که می‌خواهید تصفیه کنید، نوع آلاینده‌هایی که می‌خواهید از هوا حذف کنید و بودجه خود توجه داشته باشید.
استفاده از گیاهان خانگی
گیاه‌های خانگی را می‌توان تصفیه‌کننده‌های طبیعی هوای داخل دانست. گیاه می‌تواند با جذب فرمالدهید (متانال)، بنزن و تری‌کلرواتان، زایلن و تولوئن به افزایش سطح اکسیژن هوا کمک کند.
در ادامه برخی از رایج‌ترین گیاهان خانگی که می‌توانند به بهبود هوای داخل کمک کنند، آورده شده است:
- نخل بامبو: نخل بامبو یکی از بهترین گیاهان خانگی برای تصفیه هوا است. این گیاه می‌تواند فرمالدهید، بنزن، تری کلرواتان و زایلن را جذب کند.
- نخشید: نخشید نیز یکی از گیاهان خانگی عالی برای تصفیه هوا است. این گیاه می‌تواند فرمالدهید، بنزن، تری کلرواتان و تولوئن را جذب کند.
- پاپیتال یا پیچک معمولی: پاپیتال یا پیچک معمولی یک گیاه رونده است که می‌تواند به عنوان تصفیه‌کننده هوا عمل کند. این گیاه می‌تواند فرمالدهید، بنزن، تری کلرواتان و زایلن را جذب کند.
- گیاه انجیر: گیاه انجیر نیز یک گیاه عالی برای تصفیه هوا است. این گیاه می‌تواند فرمالدهید، بنزن، تری کلرواتان و تولوئن را جذب کند.
- ژربرا (سرده): ژربرا (سرده) یک گیاه گلدار است که می‌تواند به عنوان تصفیه‌کننده هوا عمل کند. این گیاه می‌تواند فرمالدهید، بنزن و تری کلرواتان را جذب کند.
برای اینکه گیاهان خانگی بتوانند به طور موثر به تصفیه هوای داخل کمک کنند، باید شرایط مناسب رشد را داشته باشند. این شرایط شامل نور کافی، آبیاری منظم و کوددهی مناسب است. با نگهداری صحیح از گیاهان خانگی، می‌توانید از مزایای آنها برای بهبود کیفیت هوای داخل بهره‌مند شوید.
تمیز نگه داشتن فرش ها و قالیچه ها
فرش‌ها و قالیچه‌ها در خانه مرکز اصلی تجمع خاک و ذرات آلاینده هستند. در بسیاری از مواقع ذرات آلاینده ریز در بافت فرش یا قالیچه نفوذ می‌کنند و سپس پاکسازی آن کار آسانی نخواهد بود. این ذرات آلاینده می‌توانند شامل گرد و غبار، ذرات معلق، باکتری‌ها، قارچ‌ها و برخی ویروس‌ها باشند.
گرد و غبار و ذرات معلق می‌توانند باعث تحریک چشم، بینی و گلو شوند. همچنین، می‌توانند به ریه‌ها آسیب برسانند و خطر ابتلا به بیماری‌های تنفسی مانند آسم، برونشیت و ریفلاکس اسید معده را افزایش دهند. باکتری‌ها، قارچ‌ها و برخی ویروس‌ها می‌توانند باعث بیماری‌های عفونی شوند.
همچنین پرز فرش‌ها در طول زمان از جای خود بلند شده و جذب فیلترهای دستگاه‌های تهویه مطبوع شده و باعث کاهش کارایی این دستگاه‌ها شوند. پرز فرش‌ها همچنین می‌توانند باعث ایجاد مشکلات دیگری مانند بوی بد در دستگاه‌های تهویه مطبوع شوند.
برای جلوگیری از جذب پرز فرش‌ها به فیلترهای دستگاه‌های تهویه مطبوع، از قرار دادن فرش‌ها و قالیچه‌ها در نزدیکی دستگاه‌های تهویه مطبوع خودداری کنید. همچنین می‌توانید از دستگاه‌های تهویه مطبوع با فیلترهای جاذب پرز استفاده کنید و درنهایت از دستگاه‌های تهویه مطبوع با فیلترهای قابل شستشو استفاده کنید. مانند فن کویل‌های سقفی تهویه آسمان که از فیلترهای آلومینیومی قابل شستشو بهره می‌برند. فیلترهای قابل شستشو را می‌توانید به طور مرتب بشویید تا از جمع شدن پرز فرش‌ها و قالیچه‌ها در آنها جلوگیری کنید.
توصیه می‌شود که فرش‌ها و قالیچه‌های خانه هر از چندگاه به طور اختصاصی مورد شستشوی جدی قرار گیرند. شستشوی مرتب فرش‌ها و قالیچه‌ها در خانه به حفظ کیفیت هوای داخل کمک خواهد کرد.
در ادامه چند نکته برای شستشوی فرش‌ها و قالیچه‌ها برای بهبود کیفیت هوای داخل آورده شده است:
- فرش‌ها و قالیچه‌ها را به طور منظم جارو برقی بکشید. جارو برقی کشیدن منظم می‌تواند به از بین بردن گرد و غبار و ذرات معلق از سطح فرش‌ها و قالیچه‌ها کمک کند.
- فرش‌ها و قالیچه‌ها را به طور مرتب با شامپو فرش بشویید. شستشوی منظم با شامپو فرش می‌تواند به از بین بردن ذرات آلاینده‌ای که در بافت فرش‌ها و قالیچه‌ها نفوذ کرده‌اند، کمک کند.
- فرش‌ها و قالیچه‌ها را در معرض نور خورشید قرار دهید. قرار دادن فرش‌ها و قالیچه‌ها در معرض نور خورشید می‌تواند به از بین بردن برخی از ذرات آلاینده و باکتری‌ها کمک کند.
با رعایت این نکات، می‌توانید از سلامتی خود و خانواده و همچنین کیفیت هوای خانه محافظت کنید.
