اگر برای خرید دستگاه فن کویل اقدام کرده باشید، احتمالاً با سوالی از سمت فروشنده روبرو خواهید شد، مبنی بر اینکه فن کویل 2 لولهای می‌خواهید یا 4 لولهای! آیا تفاوت بین سیستم‌های تهویه مطبوع 2 لوله و 4 لوله را می‌دانید؟ این دو از رایج‌ترین ترتیبات لوله کشی در سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی هستند. درک تفاوت بین آن‌ها به شما کمک میکند تا انتخاب مناسبی برای سیستم تهویه مطبوع آپارتمان خود داشته باشید.
در مقاله “فن کویل چیست؟” توضیح دادیم که از نظر تعداد لوله ورودی و خروجی به دستگاه فن کویل، دو نوع، دو لولهای و چهار لولهای وجود دارد. در این مطلب تصمیم داریم این دو نوع فن کویل را با جزئیات بیشتر برای شما شرح داده و تفاوت‌های آن‌ها را بیان کنیم. پس در ادامه با تهویه آسمان همراه باشید.
فهرست مطالب
ساختار کاری فن کویل
همان‌طور که در مطالب گذشته اشاره کردیم، دستگاه فن کویل سیستمی دو کاربرده است که هم میتواند گرمایش را برای شما فراهم کند و هم سرمایش را. اما دستگاه فن کویل به مانند داکت اسپلیت نمی‌تواند به صورت مستقل عمل کرده و با استفاده از گاز مبرد و سیکل تبرید، بدون وابستگی، خودش این سرمایش و گرمایش را فراهم نماید. فن کویل به تجهیزاتی مانند چیلر و پکیج برای تامین آب سرد و گرم، نیازمند است و عملاً بدون آن‌ها نمی‌تواند کاری انجام دهد و به مانند پنکه عمل میکند.
به دلیل نیاز دستگاه فن کویل به آب سرد و گرم، باید ورودی و خروجی مربوط به لوله‌های این آب، برای آن فراهم شود. این لوله‌ها به صورت مجزا برای مسیر رفت و برگشت می‌باشند. به شکلی که یک مسیر برای ورود آب و یک مسیر برای خروج آب تعبیه شده است.
حال که به ضرورت وجود لوله‌های ورودی و خروجی آب برای فن کویل پی بردید، باید بدانید که این دستگاه در دو نوع، دو لولهای و چهار لولهای تولید و عرضه می‌شود. در ادامه به بررسی هر کدام از این موارد خواهیم پرداخت.
فن کویل دو لوله ای
به دلیل وجود یک لوله ورودی و یک لوله برگشتی آب در فن کویل مدل دو لولهای (Two-Pipe Fan Coil Unit)، تنها یک سیکل آب در سیستم لوله کشی سرمایش یا گرمایش ساختمان وجود دارد. در نتیجه این نوع فن کویل بر اساس شرایط آب و هوایی فصلی در ساختمان کار میکند و فقط یا گرمایش و یا سرمایش را تأمین میکند. یعنی اگر سیستم برای سرمایش تنظیم شده باشد، امکان استفاده همزمان از قابلیت گرمایش وجود ندارد. همچنین وقتی از حالت گرمایش استفاده می‌کنید عملاً دیگر قادر به رفتن به حالت سرمایش را ندارید. بنابراین ممکن است هر سال در روزهایی با آب‌وهوای متعادل مانند فصول بهار و پاییز مجبور به تحمل نوسانات دمایی باشید.
دلیل این موضوع که از نام دو لولهای برای این نوع فن کویل استفاده می‌شود این است که دارای یک لوله ورودی و یک لوله خروجی است. این لوله‌ها به چیلر، مینی چیلر، دیگ گرمایشی موجود در پکیج یا موتورخانه مرکزی متصل هستند و تأمین گرمایش یا سرمایش ساختمان را انجام می‌دهند.
فن کویل دو لولهای به یک سنسور تغییر وضعیت نیاز دارد، که معمولاً یک سنسور دمایی است و بر روی مسیر ورودی آب به سیستم نصب شده تا نحوه فعالیت سیستم را تعیین نماید. همچنین تعیین فعالیت فن کوئل در حالت گرمایشی یا سرمایشی توسط ترموستات نصب شده در فضاهای ساختمان صورت می‌گیرد.
فن استفاده شده در فن کویل دو لولهای، حداقل سه سرعت دارد؛ سرعت کم، متوسط و زیاد. این سرعت که بر حسب واحد CFM شناسایی می‌شود، انتقال مقادیر جریان هوا بر حسب مترمکعب در دقیقه را تنظیم می‌نماد.
فن کویل چهار لوله ای
اگر دارای فضایی هستید که خواهان هر دو سیستم سرمایشی و گرمایشی به‌صورت همزمان هستید، فن کویل چهار لولهای (Four-Pipe Fan Coil Unit) بهترین انتخاب برای شما است. این نوع از فن کوئل دارای دو لوله ورودی و دو لوله خروجی است. همچنین این سیستم دارای دو کوئل جداگانه است که یکی برای سرمایش و یکی برای گرمایش استفاده می‌شود. با توجه به این شرایط شما در این سیستم به راحتی می‌توانید از گرمایش آن استفاده کنید و در ادامه بلافاصله آن را خاموش کرده و از سرمایش آن استفاده نمایید.
شاید استفاده از این نوع کاربری که در یک روز هم از سرمایش استفاده کنید و هم گرمایش، برای شما عجیب به نظر بیاید اما در دنیای واقعی مکان‌هایی هستند که نیاز به این سیستم دارند. برای مثال هتل‌ها و بیمارستان‌ها را در نظر بگیرید که افراد مختلف با شرایط متفاوتی در آن‌ها اقامت دارند. حتی در یک ساختمان نیز ممکن است این نیاز احساس شود که با توجه به نوع ساخت و جهت هر اتاق یا واحد، نیاز به سیستم سرمایشی و گرمایشی برای هرکدام متفاوت باشد و در نتیجه استفاده از فن کویل 4 لولهای توجیه اقتصادی دارد.
کاربرد چهار لوله این نوع از فن کویل و نام‌های آن‌ها عبارت است از:
- لوله ورودی آب گرم (HWS: Hot Water Supply)
- لوله برگشتی آب گرم (HWR: Hot Water Return)
- لوله ورودی آّب سرد (CWS: Chilled Water Supply)
- لوله برگشتی آّب سرد (CWR: Chilled Water Return)
فن کویل 4 لولهای به‌گونه‌ای طراحی شده است که به دلیل امکان تأمین همزمان گرمایش و سرمایش هوا، قادر به انجام عمل رطوبت زدایی از هوا نیز است. اما میزان رطوبت زدایی ممکن است به دلیل افزایش یافتن دمای آب سرد ورودی محدود شود.
نکته‌ی مهم در این زمینه این است که صرف داشتن یک فن کوئل 4 لولهای شما نمی‌توانید از هر دو سیستم سرمایش و گرمایش استفاده نمایید. باید حتماً زیرساخت آن ساختمان را نیز در نظر بگیرید که آیا دو سیستم لوله کشی مجزا برای سرمایش و گرمایش دارد و یا خیر؟ اکثریت ساختمان‌ها به دلیل هزینه بالا، فقط از یک سیستم لوله کشی استفاده میکنند و در فصول مختلف استفاده از این لوله‌ها را بین چیلر و موتورخانه جابه‌جا میکنند و عملاً در این ساختار شما امکان استفاده از فن کویل چهار لولهای را ندارید.
کدام یک برای شما گزینه بهتری است؟
فن کویل 2 لوله هزینه کمتری دارد و نصب آن بسیار ساده است. با این حال، اگر اغلب نیاز به جابجایی بین حالت گرمایش و سرمایش دارید، ممکن است خیلی راحت نباشد. تغییر از آب گرم به آب سرد و بالعکس چند روز طول می‌کشد. وقتی صحبت از ساختمان‌ها می‌شود، تغییر حالت سیستم برای یک واحد، بدون تغییر آن برای بقیه به سادگی غیرممکن است. به همین دلایل، سیستم‌های تهویه مطبوع دو لولهای ممکن است برای آب و هوای گرم‌تر، که در آن نوسانات دمایی ثابت وجود ندارد، بهتر باشد.
در مقابل، دستگاه فن کویل 4 لولهای کمی گرانتر است زیرا قطعات بیشتری دارد و نصب آن زمان بیشتری میبرد. با این حال، تهویه مطبوع 4 لوله، انعطاف پذیری بیشتری نسبت به همتای خود ارائه میدهد، زیرا میتواند فضا را خنک کند و هوا را در همان زمان مرطوب نیز نگه دارد. به همین دلیل است که این گزینه محبوب‌تر برای ساختمان‌ها است. همچنین به همین دلیل است که تهویه مطبوع 4 لولهای گزینه بهتری برای آب و هوای قاره‌ای است. در بعضی از کشورها مانند کانادا که دارای تغییرات آب و هوایی زیادی هستند، استفاده از سیستم فن کویل چهار لولهای بسیار رایج است.
به‌طور کلی فن کویل‌های 4 لولهای کارآمدتر از نوع 2 لولهای هستند، اما باید توجه داشت که طراحی ساختمان نیز باید امکان استفاده از فن کویل چهار لولهای را برای شما فراهم نماید.
در ایران با توجه به اینکه تغییرات آب و هوایی زیادی وجود ندارد، بیشتر استفاده از فن کویل‌های دو لولهای رایج است.
جمع‌بندی
فن کویل 2 لوله در مجموع دارای دو لوله برای گرمایش و سرمایش می‌باشد. یک لوله تامین و یک لوله برگشت وجود دارد، به این معنی که کویل گرمایش و سرمایش از یک لوله برای توزیع آب و هوا استفاده میکنند. این بدان معناست که سیستم تهویه مطبوع 2 لولهای نمی‌تواند فضای شما را به طور همزمان گرم و خنک کند. شما باید به صورت دستی حالت گرمایش یا سرمایش را برای کل ساختمان یا فضا انتخاب کنید.
فن کویل 4 لوله، دارای دو لوله تغذیه و دو لوله برگشت برای گرمایش و سرمایش می‌باشد. یعنی کویل‌های گرمایش و سرمایش دارای لوله‌کشی مجزا هستند. شما می‌توانید به‌طور همزمان یک فضا را گرم و سرد کنید که امکان رطوبت زدایی را نیز فراهم میکند.
پرسش و پاسخ
تفاوت فن کویل 2 لوله و 4 لوله چیست؟
واحدهای فن کویل که توسط یک سیستم دو لولهای فعالیت میکنند، تنها دارای یک کویل هستند که بسته به سیستم، به عنوان کویل گرمایش یا سرمایش عمل میکند. اما سیستم چهار لولهای شامل یک سیستم توزیع است که هم شامل تامین آب گرم با خطوط برگشت و هم منبع آب سرد با خطوط برگشت است.
مزیت سیستم فن کویل 4 لوله نسبت به سیستم فن کویل 2 لوله چیست؟
سیستم تهویه مطبوع 4 لولهای کمی گرانتر است زیرا قطعات بیشتری دارد و نصب آن زمان بیشتری میبرد. با این حال، تهویه مطبوع 4 لوله انعطاف پذیری بیشتری نسبت به همتای خود ارائه میدهد، زیرا میتواند فضا را خنک کند و هوا را در همان زمان مرطوب کند.
