فن کویل چیست و چه کاربردی دارد؟

وقتی صحبت از سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی می‌شود، نمی‌توان نامی از فن کویل نبرد. این سیستم یکی از کاربردی‌ترین اعضای سیستم HVAC یا همان تهویه مطبوع است که بسیار در ساختمان‌های مسکونی، اداری و تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. کاربرد اصلی این دستگاه گرم و یا سرد کردن محیط اطراف است. البته باید در نظر داشته باشید که فن کویل نمی‌تواند به خودی خود گرما و یا سرما را تولید نماید و برای انجام این کار باید آب گرم و یا سرد را از طرق دیگری برایش تامین کرد. برای نمونه جریان ورودی آب می‌تواند از طرقی مانند موتورخانه، چیلر و یا پکیج خانگی تامین شود و جریان آب سرد از طریق دستگاهی به نام چیلر یا مینی چیلر. در ادامه با تهویه آسمان همراه باشید تا به بررسی کامل فن کویل پرداخته و نحوه عملکرد و انواع را توضیح دهیم.

فن کویل چیست؟

فن کویل یا فن کوئل (به انگلیسی Fan coil units (FCU)) یک مبدل حرارتی است که برای تامین سرما و یا گرما مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دستگاه از دو قطعه اصلی تشکیل شده است: کویل و فن. همچنین فیلتر هوا (Air Filter)، سینی تخلیه (Drain Tray) و سیستم کنترلی نیز از دیگر اجزای تشکیل دهنده آن است. به دلیل سادگی، انعطاف‌پذیری و نگهداری آسان، نصب واحدهای فن کویل نسبت به سایر سیستم‌ها، مقرون به صرفه‌تر است و به همین دلیل بسیار پرطرفدار شده است.

عملکرد فن کویل از جهاتی شبیه به رادیاتور خودرو است. اگر حالت گرمایشی این سیستم فعال شود، آب گرم از مسیر لوله‌ها وارد فن کوئل شده و از طریق یک فن، گرمای آن در محیط اطراف پخش می‌شود. حالت سرمایشی نیز به همین شکل عمل می‌کند و آب سرد از مسیر لوله‌ها و از طریق چیلر یا مینی چیلر باید وارد دستگاه شود. همان‌طور که گفتیم این آب گرم از طریق یک منبع دیگر مانند دیگ‌های موتورخانه و یا پکیج تامین می‌شود. اما برای تامین آب سرد باید از چیلر و یا مینی چیلر استفاده کرد.

با توجه به نوع آب و هوا و فصل مربوطه، آب سرد و یا گرم، درون کویل‌های از جنس مس، جریان پیدا کرده و فن نیز از طریق وارد کردن فشار هوا بین لوله‌های کویل، جریان هوای سرد و گرم را وارد محیط می‌کند. همان‌طور که مشاهده می‌کنید مکانیسم این سیستم بسیار ساده و قابل فهم است. درنهایت زمانی که فن کویل، هوا را خنک و یا گرم کرد، آب وارد سینی زیر آن شده و از آنجا توسط لوله‌ی درین (Drain)، آب تخلیه می‌گردد.

فن کویل‌ها معمولاً به یک سیستم کانال کشی (در نوع کانالی) و ترموستات متصل می‌شوند تا دمای یک یا چند فضا را تنظیم کنند. ترموستات سرعت فن و/یا جریان آب یا مبرد به مبدل حرارتی را با استفاده از یک شیر کنترل، کنترل می‌کند.

فن کویل برای آن که انرژی تولید شده توسط مولد انرژی را در محیط اطراف منتشر کند، معمولاً از دو لوله (گرم یا سرد) و چهار لوله (هر دو واحد گرمایش و خنک کننده به صورت همزمان) بهره می‌گیرد.

مزایا و معایب فن کویل

دستگاه فن کویل نیز به مانند هر دستگاه دیگری در تهویه مطبوع، دارای مزایا و معایبی است که در ادامه مورد بررسی قرار می‌گیرند:

مزایای فن کویل

1. قیمت خرید فن کویل، مقرون به صرفه است.
2. با توجه به گستردگی انواع آن‌ها از نظر شکل ظاهری و محل نصب (سقف، زمین، دیوار و کانال)، انعطاف‌پذیری بالایی برای تعیین موقعیت نصب دارند.
3. نگهداری فن کویل بسیار ساده است.
4. در صورت نیاز به تعویض، به سادگی می‌توانید این کار را انجام دهید.
5. عملکرد سرمایش و گرمایش مناسب و قابلیت کنترل جداگانه دمای فضاهای مختلف یک ساختمان را دارد.
6. حداقل نیاز به فضا برای نصب دارد.
7. نصب و راه اندازی فن کویل در مقایسه با سایر سیستم‌های تهویه مطبوع، راحت‌تر و ارزان‌تر است.
8. امکان خاموش نمودن فن کویل‌های بلااستفاده در فضاهای خالی از سکنه ساختمان جهت کاهش مصرف انرژی وجود دارد.
9. حداقل انتقال هوا و آلودگی، از یک فضا به فضای دیگر را دارد.
10. قابلیت گرم کردن یا خنک کردن فضاهای کوچک را نیز دارد.
11. مناسب برای اتصال به تجهیزات تبرید خورشیدی یا بازیابی حرارت است.

معایب فن کویل

1. در کنترل فن کویل در فضاهای بسیار بزرگ ممکن است دچار مشکل شوید.
2. تمیز کردن کویل‌ها در فن کویل دشوار است.
3. تعداد زیادی شیر در سقف وجود خواهد داشت و مشکلات احتمالی نشتی وجود دارد.
4. برای سرمایش و گرمایش مستقل نیست و نیاز به تامین آب سرد و گرم از منابع بیرونی دارد.
5. دسترسی به آن در سقف، ممکن است اندکی با سختی همراه باشد به خصوص اگر فضا محدود باشد.
6. فن کویل‌ها باید مجهز به سینی‌های تقطیر و سیستم زهکشی باشند که باید به طور مرتب نیز تمیز شوند و گرفتگی آن برطرف شود.
7. فن کویل معمولاً امکان تامین هوای تازه را ندارد (به جز فن کویل‌هایی که نزدیک دیوارهای خارجی نصب می‌شوند).
8. فیلترهای استفاده شده در فن کویل، کوچک و کم بازده هستند و برای جلوگیری از کاهش حجم هوای خروجی و افت راندمان نیاز به شستشو یا تعویض مکرر دارند.

آیا واحدهای فن کویل می‌توانند هوای تازه را تامین کنند؟

این بستگی به نحوه طراحی و پیکربندی سیستم دارد، اما به طور کلی، بله، واحد فن کویل را می‌توان برای تامین هوای تازه نصب کرد. هوای تازه را می‌توان به دو روش تامین کرد:

1. به طور مستقیم و صددرصد از هوای تازه. در این روش که خیلی هم رایج نیست، فن کویل مستقیماً به یک منبع هوای تازه متصل می‌شود، سپس دستگاه 100% هوای تازه را به فضا وارد می‌کند.
2. به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم و از طریق مخلوط کردن هوای تازه با هوای در حال چرخش

آیا واحدهای فن کویل پرسروصدا هستند؟

از نقطه نظر صدا و نویز، فن کویل‌ها در صورتی که به درستی نصب، نگهداری و راه‌اندازی شوند، صدای قابل ملاحظه‌ای ندارند.

موارد زیر در میزان صدای فن کویل نقش دارند:

• نحوه نصب فن کویل
• طراحی و مسیریابی کانال ورودی
• طراحی کانال تامین و مسیریابی
• انتخاب گریل
• سرعت باد
• استفاده از اتصالات، کانال‌ها و توری‌ها
• نحوه ساخت سقف

ظرفیت‌های فن کویل

برآورد ظرفیت فن کویل مورد نیاز برای هر یک از متراژهای ارائه شده در جدول زیر بر اساس شرایط دمایی طراحی داخل و در حداکثر سرعت فن و در سرعت متوسط ضریب تصحیح تهویه می‌باشد:

یکی از نکات مبهمی که همیشه برای خریداران وجود دارد این است که برای واحد ساختمانی خود به چه ظرفیتی نیاز دارند. ظرفیت‌های پایین‌تر از حد مورد نیاز، باعث می‌شود که عملاً نتوانید به خواسته‌های خود از تهویه مطبوع برسید و برعکس، ظرفیت‌های بالاتر نیز باعث هدر رفتن سرمایه شما می‌شود. تعیین ظرفیت فن کویل با توجه به کاربری واحد و شرایط آن ممکن است متفاوت باشد. ظرفیت‌های جدول بالا می‌تواند معیاری مناسب برای انتخاب ظرفیت مورد نیاز شما در انواع شرایط باشد.

اجزای فن کویل

همان‌گونه که در ابتدای این مطلب نیز گفته شد، فن کویل‌ها به هیچ‌وجه تجهیزات پیچیده‌ای نیستند و از قطعات ساده و کمی تشکیل شده‌اند. در ادامه این اجزا مورد بررسی بیشتری قرار گرفته‌اند:

مبدل حرارتی یا کویل

مبدل حرارتی یا کویل (Coil) مهمترین قسمت فن کویل به حساب می‌آید. کویل یک لوله مسی یا آلومینیومی است که نقش یک مبدل حرارتی و برودتی را بازی می‌کند. سرما یا گرمای آب و یا گاز از طریق کویل منتقل می‌شود و این کاربرد اصلی این قطعه است. کویل‌ها در انواع تجهیزات تهویه مطبوع مانند فن کویل، چیلر، داکت اسپلیت و… استفاده می‌شوند. بسته به اینکه کویل در چه سیستمی استفاده می‌شود، باید میزان ظرفیت آن تعیین شود.

این کویل‌ها دارای یک قسمت مهم دیگر به نام فین (Fin) هستند. فین به سطوحی گفته می‌شود که جهت بالابردن نرخ انتقال حرارت بین سطح و محیط، استفاده می‌شود و معمولاً از جنس آلومینیوم یا مس ساخته می‌شود. فین‌ها برای کمک به شکستن جریان هوا و تسهیل یک مسیر هوایی آسان و مستقیم طراحی شده‌اند. همچنین خاک و یا سایر ذرات موجود در هوا به راحتی در آن‌ها گرفتار می‌شوند، به همین دلیل کویل‌ها می‌توانند به عنوان فیلترهای عالی عمل کنند.

کویل فین‌دار قطعه‌ای مهم و کاربردی در فن کویل است. فین‌ها به شکل پره‌هایی به کویل‌ها متصل شده و با افزایش سطح مقطع آن‌ها، باعث تسریع در فرآیند انتقال حرارت می‌شوند. برای اینکه کویل بتواند در بهینه‌ترین شکل ممکن عمل نماید، نحوه پیوند و اتصال بین فین‌ها و لوله‌ها (fin/tube bond) بسیار مهم است.

الکترو فن

فن نیز یکی از قطعات بسیار مهم و ضروری در فن کویل است که در ترکیبش با کویل، عملکرد اصلی فن کویل را به نمایش می‌گذارد. کم صدا بودن، راندمان هوادهی بالا و داشتن بالانس دینامیکی و استاتیکی فن از جمله آیتم‌های مورد توجه و مهم در ارزیابی الکتروفن‌ها به شمار می‌آیند. تعداد الکتروموتور و فن به کار رفته در فن کویل، بسته به نوع و ظرفیت هوادهی دستگاه می‌تواند متفاوت باشد.

استانداردها و مشخصات فن در دستگاه فن کویل ممکن است بسته به کشور و منطقه متفاوت باشند، اما در ادامه چندین استاندارد معمول و مهم را برای فن کویل بررسی می‌کنیم:

1. استاندارد ISO 13349:2016: این استاندارد برای اندازه‌گیری صدا و ارزیابی عملکرد صوتی فن‌ها استفاده می‌شود. این استاندارد شامل روش‌های آزمون و اندازه‌گیری‌هایی است که برای تعیین سطح صوتی فن‌ها در شرایط استاندارد، استفاده می‌شود.

2. استاندارد AMCA 210-07: استاندارد AMCA (کمیته تولیدکنندگان متحد هواگیرها) برای تست و صحت‌سنجی فن‌ها استفاده می‌شود. این استاندارد شامل روش‌های آزمون و اندازه‌گیری‌هایی است که برای ارزیابی عملکرد هیدرودینامیکی فن‌ها در شرایط مشخصی استفاده می‌شود.

3. استاندارد ISO 12759:2016: این استاندارد برای ارزیابی عملکرد انتقال گرمای فن‌ها در شرایط استاندارد استفاده می‌شود. این استاندارد شامل روش‌های آزمون و اندازه‌گیری‌هایی است که برای تعیین کارایی انتقال گرمای فن‌ها در سیستم‌های تهویه مطبوع و حرارتی استفاده می‌شود.

4. استاندارد ASHRAE 51: استاندارد اشری 51 برای آزمون و صحت‌سنجی فن‌ها در شرایط استاندارد استفاده می‌شود. این استاندارد شامل روش‌های آزمون و اندازه‌گیری‌هایی است که برای تعیین عملکرد هیدرودینامیکی و صوتی فن‌ها در سیستم‌های تهویه مطبوع استفاده می‌شود.

5. استاندارد AMCA 300-08: این استاندارد برای تعیین و ارزیابی راندمان الکتریکی فن‌ها استفاده می‌شود. این شامل روش‌های آزمون و اندازه‌گیری‌هایی است که برای اندازه‌گیری میزان مصرف برق، قدرت و عملکرد الکتریکی فن‌ها استفاده می‌شود.

مهم است بدانید که این فقط چند نمونه از استانداردهای مرتبط با فن‌ها هستند و در هر صنعت و کشور، استانداردهای دیگری ممکن است وجود داشته باشد که به مشخصات و عملکرد فن‌ها مرتبط باشند.

در تصویر زیر یکی از انوع فن کویل‌های تهویه آسمان را مشاهده می‌نمایید که دارای دو فن می‌باشد.

فیلتر

فیلترها نیز یکی از اجزای مهم در ترکیب فن کویل هستند که همان‌طور که از نامش بر می‌آید، وظیفه فیلتراسیون هوا را برعهده دارند. این فیلتر که از جنس آلومینیوم ساخته شده، کوچک و کم بازده است و برای جلوگیری از کاهش حجم هوای خروجی و افت راندمان نیاز به شستشو یا تعویض مکرر دارد.

سینی تخلیه (سینی درین)

در فصل تابستان و زمانی که از حالت خنک کنندگی فن کویل استفاده می‌کنیم، آب ورودی به دستگاه در حدود 5 تا 7 درجه سانتی‌گراد دما دارد و در زمان خروج نیز این دما به حدود 12 درجه سانتی‌گراد می‌رسد. سطح کویل نیز در حدود دمای 5 تا 8 درجه را تجربه می‌کند. از طرف دیگر، دستگاه فن کویل، هوا را از بیرون مکش کرده و بر روی سطح کویل، دهش می‌کند. این هوا دارای مقداری رطوبت است. منظور از رطوبت، بخار آبی است که همراه با هوا در جریان است. برخورد این هوای مرطوب با سطح کویلی که اکنون خنک است، باعث ایجاد پدیده‌ای می‌شود به نام میعان.

در طی پدیده میعان، مقداری از بخارات آب موجود در جریان هوای عبوری، تقطیر شده و به شکل آب در می‌آید. اگر هیچ تمهیداتی برای خروج این آب از دستگاه لحاظ نشود، فن کویل دچار مشکلات جدی خواهد شد. برای همین منظور در کف دستگاه، از یک سینی تخلیه جهت جمع آوری آب حاصل از تقطیر استفاده می‌شود. آب جمع شده در سینی تخلیه، به کمک لوله کشی جداگانه‌ای به سمت فاضلاب هدایت می‌شود.

طراحی سینی درین از اهمیت زیادی در فن کویل برخوردار است و باید در طراحی آن از استانداردهایی که وجود دارد، تبعیت کرد. دلایل بسیاری از مشکلاتی که برای دستگاه پیش می‌آید، همین رعایت نکردن استانداردها می‌باشد. برای آشنایی با این استانداردها، مقاله “کاربرد سینی درین در فن کویل” را مطالعه نمایید.

انواع فن کویل

فن کویل‌ها از دیدگاه ساختاری به شش دسته زیر تقسیم می‌شوند:

1. سقفی توکار
2. سقفی روکار
3. دیواری
4. زمینی
5. کاستی
6. کانالی

از دیدگاه تعداد لوله‌های آب ورودی نیز به دو دسته دو لوله‌ای و چهار لوله‌ای تقسیم می‌شوند.

فن کویل دو لوله ای (Two-Pipe Fan Coil Unit)

دلیل این موضوع که از نام دو لوله‌ای برای این نوع فن کویل استفاده می‌شود این است که دارای یک لوله ورودی و یک لوله خروجی می‌باشد. این لوله‌ها به چیلر، مینی چیلر، دیگ گرمایشی موجود در پکیج یا موتورخانه مرکزی متصل هستند و تأمین گرمایش یا سرمایش ساختمان را انجام ­می‌دهند.

فن کویل دو لوله‌­ای به یک سنسور تغییر وضعیت نیاز دارد، که معمولاً یک سنسور دمایی است و بر روی مسیر ورودی آب به سیستم نصب شده تا نحوه فعالیت سیستم را تعیین نماید. همچنین تعیین فعالیت فن کوئل در حالت گرمایشی یا سرمایشی توسط ترموستات نصب شده در فضاهای ساختمان صورت می‌گیرد.

فن استفاده شده در فن ­کویل دو لوله­‌ای، حداقل سه سرعت دارد؛ سرعت­ کم، متوسط و زیاد. این سرعت که بر حسب واحد CFM شناسایی می‌شود، انتقال مقادیر جریان هوا بر حسب مترمکعب در دقیقه را تنظیم می‌نماد.

به دلیل وجود یک لوله ورودی و یک لوله برگشتی آب در فن کویل مدل دو لوله‌ای، تنها یک سیکل آب در سیستم لوله ­کشی سرمایش یا گرمایش ساختمان وجود دارد. در نتیجه این نوع فن کویل بر اساس شرایط آب و هوایی فصلی در ساختمان کار می‌­کند و فقط یا گرمایش و یا سرمایش را تأمین می‌کند. یعنی اگر سیستم برای سرمایش تنظیم شده باشد، امکان استفاده همزمان از قابلیت گرمایش وجود ندارد. همچنین وقتی از حالت گرمایش استفاده می‌کنید عملاً دیگر قادر به رفتن به حالت سرمایش را ندارید. بنابراین ممکن است هر سال در روزهایی با آب‌وهوای متعادل مانند فصول بهار و پاییز مجبور به تحمل نوسانات دمایی باشید.

فن کویل چهار لوله ای (Four-Pipe Fan Coil Unit)

اگر دارای فضایی هستید که خواهان هر دو سیستم سرمایشی و گرمایشی به‌صورت همزمان هستید، فن کویل چهار لوله‌ای بهترین انتخاب برای شما است. این نوع از فن کوئل دارای دو لوله ورودی و دو لوله خروجی است. همچنین این سیستم دارای دو کوئل جداگانه است که یکی برای سرمایش و یکی برای گرمایش استفاده می‌شود. با توجه به این شرایط شما در این سیستم به راحتی می‌توانید از گرمایش آن استفاده کنید و در ادامه بلافاصله آن را خاموش کرده و از سرمایش آن استفاده نمایید.

شاید استفاده از این نوع کاربری که در یک روز هم از سرمایش استفاده کنید و هم گرمایش، برای شما عجیب به نظر بیاید اما در دنیای واقعی مکان‌هایی هستند که نیاز به این سیستم دارند. برای مثال هتل‌ها و بیمارستان‌ها را در نظر بگیرید که افراد مختلف با شرایط متفاوتی در آن‌ها اقامت دارند. حتی در یک ساختمان نیز ممکن است این نیاز احساس شود که با توجه به نوع ساخت و جهت هر اتاق یا واحد، نیاز به سیستم سرمایشی و گرمایشی برای هرکدام متفاوت باشد و در نتیجه استفاده از فن کویل 4 لوله‌ای توجیه اقتصادی دارد.

کاربرد چهار لوله این نوع از فن کویل و نام‌های آن‌ها عبارت است از:

1. لوله ورودی آب گرم (HWS: Hot Water Supply)
2. لوله برگشتی آب گرم (HWR: Hot Water Return)
3. لوله ورودی آّب سرد (CWS: Chilled Water Supply)
4. لوله برگشتی آّب سرد (CWR: Chilled Water Return)

فن­ کویل­ 4 لوله‌­ای به‌گونه‌­ای طراحی شده ­است که به دلیل امکان تأمین همزمان گرمایش و  سرمایش هوا، قادر به انجام عمل رطوبت ­زدایی از هوا نیز است. اما میزان رطوبت ­زدایی ممکن است به دلیل افزایش یافتن دمای آب سرد ورودی محدود شود.

نکته‌ی مهم در این زمینه این است که صرف داشتن یک فن کوئل 4 لوله‌ای شما نمی‌توانید از هر دو سیستم سرمایش و گرمایش استفاده نمایید. باید حتماً زیرساخت آن ساختمان را نیز در نظر بگیرید که آیا دو سیستم لوله کشی مجزا برای سرمایش و گرمایش دارد و یا خیر؟ اکثریت ساختمان‌ها به دلیل هزینه بالا، فقط از یک سیستم لوله کشی استفاده می‌کنند و در فصول مختلف استفاده از این لوله‌ها را بین چیلر و موتورخانه جابه‌جا می‌کنند و عملاً در این ساختار شما امکان استفاده از فن کویل چهار لوله‌ای را ندارید.

فن کویل زمینی (Floor-standing Fan Coil Units)

احتمالاً بسیاری از ما این نوع فن کویل را در گذشته و در ساختمان‌های عمدتاً اداری مشاهده کرده‌ایم. در گذشته به دلیل بزرگ‌تر بودن متراژ واحدها، اشغال فضا توسط فن کویل زمینی، کم‌اهمیت بود و از طرف دیگر نصب، سرویس و نگهداری راحت آن‌ها باعث شد که به روش رایج به‌خصوص در ساختمان‌های اداری تبدیل شود. طرز کار فن کویل زمینی معمولاً به صورت مکش از روبرو یا پشت و دهش هوا از قسمت بالایی فن کویل است.

اما در ادامه که قیمت زمین بسیار بالا رفت، اهمیت استفاده بهینه از فضا بسیار زیاد شد و دیگر فن کویل زمینی محبوبیت خود را از دست داد. در طراحی‌های جدید استفاده از سقف کاذب رایج شد و عملاً شما فضایی بر روی سقف دارید که می‌توانید به سادگی از آن برای تجهیزات خود استفاده نمایید بدون اینکه فضایی از شما کسر گردد. البته هزینه نصب، سرویس و نگهداری روش جدید بالاتر از روش قدیمی است اما به دلیل مزیتی که گفته شد عملاً فن کویل‌های زمینی دیگر کمتر استفاده می‌شوند.

فن کویل دیواری (Wall-Mounted Fan Coil Units)

فن کویل دیواری به مانند فن کویل زمینی، بر روی کار نصب شده و به همین خاطر ظاهر و زیبایی آن مهم است. اما مزیت اصلی آن در این است که نیازی به نصب بر روی زمین ندارد و باتوجه به اینکه در ارتفاع نصب می‌شود، عملاً فضایی اشغال نمی‌کند. نصب فن کویل دیواری بسیار ساده است و شما می‌توانید با استفاده از ریموت، تنظیمات آن را کنترل نمایید. فن کوئل دیواری از نوع روبرو زن بوده و دریچه مکش آن از زیر می‌باشد.

بسیاری تصور می‌کنند که فن کویل دیواری همان کولر گازی یا اسپلیت است. در صورتی که این تصور کاملاً اشتباه است و نحوه عملکرد این دو کاملاً با یکدیگر متفاوت است. تفاوت اصلی فن کویل دیواری و اسپلیت در نوع سیالی است که در آن‌ها جریان دارد. سیال داخل اسپلیت از جنس گاز مبرد و سایز لوله‌های آن متناسب با این گاز می‌باشد ولی در فن کوئل دیواری از آب سرد تامین شده توسط چیلر یا آب گرم تامین شده توسط بویلر استفاده می‌شود و لوله‌هایی با سایز بزرگتر در آن تعبیه شده است.

فن کویل سقفی توکار (Concealed Ceiling Fan Coil Unit)

این نوع از فن کویل همان‌طور که از نامش پیداست، در داخل سقف نصب می‌شود و هیچ‌گونه دیدی ندارد. به همین دلیل به مانند سایر مدل‌ها، زیبایی بدنه آن اهمیتی ندارد. فن کویل سقفی توکار تهویه آسمان در مدل‌های مختلفی تولید می‌شود که هر کدام مزایای خودشان را دارند. این مدل‌ها عبارتند از:

• فن کویل سقفی توکار کم صدا (سایلنت)
• فن کویل سقفی توکار اسلیم
• فن کویل سقفی توکار استاندارد
• فن کویل سقفی توکار بدون پلنیوم

پرطرفدارترین مدل فن کوئل سقفی توکار، مدل اسلیم است که مزیت اصلی آن ارتفاع کم می‌باشد. این مدل در ظرفیت‌های مختلفی عرضه می‌شوند که شامل:

• فن کویل سقفی توکار 200
• فن کویل سقفی توکار 300
• فن کویل سقفی توکار 400
• فن کویل سقفی توکار 600
• فن کویل سقفی توکار 800
• فن کویل سقفی توکار 1000
• فن کویل سقفی توکار 1200

فن کویل سقفی کانالی (Ducted Ceiling Fan Coil Unit)

فن کویل سقفی توکار که در بالا توضیح داده شد، سرما و یا گرما را به‌شکل ریزشی در محیط، آرام آرام پخش می‌کند و پرتاب باد زیادی ندارد. برای همین اگر شما از این نوع فن کویل در سقف‌های بلند مانند سقف لابی، سقف استخر و یا سالن سینما استفاده نمایید، عملاً کاربردی ندارد و قابلیت خود را از دست می‌دهد. همچنین اگر بخواهید در یک مسیری کانال کشی انجام دهید تا باد فن کویل را به چند محل منتقل نمایید، نمی‌توانید از فن کویل سقفی توکار استفاده کنید زیرا قدرت پرتاب باد این فن کویل در حدی نیست که بتوانید آن را از طریق کانال پخش کنید.

بهترین نوع فن کویل برای مکان‌هایی که کانال کشی انجام شده و یا سقف بلندی دارند، فن کویل سقفی کانالی است که مخصوص این شرایط ساخته شده است. این نوع فن کویل که قدرت آن در حدود 50 پاسکال است، توان پرتاب باد زیادی دارد و به همین دلیل این باد قابلیت عبور از کانال‌ها را دارد. هر چند که میزان طول و خم‌های کانال از میزان پرتاب باد کم می‌کنند اما درنهایت توانی که در خروجی تحویل خواهید گرفت به مانند فن کویل سقفی توکار خواهد بود که قدرت آن در حدود 20 پاسکال است. البته توجه داشته باشید که فن کویل سقفی کانالی 100 پاسکال نیز در سبد محصولات تهویه آسمان قرار گرفته که قدرت آن فوق‌العاده بالا است. مفهوم 100 پاسکال به این مفهوم است که اگر تا صد پاسکال مقاومت در برابر جریان باد تولیدی توسط فن کویل ایجاد شود، باز باد وجود دارد. این محصول برای مکان‌هایی مناسب است که طول کانال‌ها، تعداد زانویی‌های مسیر و تعداد دریچه‌های خروجی باد زیاد بوده و عملاً اصطکاک و افت فشار بالایی وجود دارد که در این حالت حتی فن کویل کانالی 50 پاسکال نیز نمی‌تواند بادی با اثر لازم ایجاد نماید.

معمولاً در خانه‌ها اگر محدودیت فضا برای نصب چند فن کویل سقفی توکار وجود نداشته باشد، از این مدل استفاده می‌کنند، زیرا این قابلیت وجود دارد که شما از تفکیک دمایی در قسمت‌های مختلف خانه استفاده نمایید. در غیراینصورت یک فن کویل کانالی در ورودی خانه نصب کرده و در تمام خانه کانال‌کشی انجام می‌شود.

سرویس و نگهداری فن کویل

بسیاری بر این باورند تا زمانی که دستگاه فن کویل به مشکل برخورد نکرده، نیازی به سرویس و نگهداری ندارد! این تصور اشتباه باعث می‌شود که این تجهیزات تحت فشار بالا به کار خود ادامه دهند و طول عمر آن‌ها کمتر شود. از یک طرف شما با انواع آلودگی‌ها مانند گردوغبار و حتی پرز فرش‌ها مواجه هستید که آن‌ها مسیر خود را از طریق سیستم مکش، به داخل فن کویل پیدا کرده و در بین فین‌های کویل می‌نشینند. این موضوع باعث می‌شود که هوا به درستی در بین فین‌ها جریان پیدا نکند و عملاً فن موجود در فن کویل و موتور آن مجبور هستند با توان بیشتری کار کرده تا هوا جریان پیدا کند. از طرف دیگر با آبی طرف هستیم که شامل انواع املاح مختلف است و این آب که در بین کویل‌ها جریان پیدا می‌کند، بعد از مدتی باعث رسوب گرفتگی در آن‌ها می‌شود.

همچنین وجود هوا در سیکل بسته‌ای که در این نوع تجهیزات وجود دارد، هواگیری فن کویل را به امری ضروری تبدیل کرده است که باید هر چند وقت یکبار به صورت دوره‌ای انجام شود.

مجموع این شرایط نشان می‌دهد که سرویس و نگهداری فن کویل، امری ضروری است که باید دائماً انجام شود.

چگونه دستگاه فن کویل را تمیز کنیم؟

تمیز کردن فن کویل به سیستم HVAC شما کمک می‌کند تا به طور موثر به کار خود ادامه دهد و می‌تواند به افزایش عمر آن کمک کرده و سروصداها را نیز کاهش دهد. این نظافت شامل تمیز کردن فیلتر، فن، موتور، کویل، سینی درین و بدنه فن کویل می‌شود که هر کدام باید به روش خود تمیز شود. توصیه می‌کنیم هر سال قبل از شروع فصل گرما یا سرما، دستگاه فن کوئل خود را تمیز کنید، و ایده آل است که در اواسط فصل نیز این عمل نظافت تکرار شود.

برای آشنایی با مراحل مختلف نظافت فن کویل، مطالعه مقاله “چگونه دستگاه فن کویل را تمیز کنیم؟” را به شما پیشنهاد می‌دهیم.

صدای فن کویل

هر دستگاهی در حوزه تهویه مطبوع، دارای یک استاندارد مشخصی در رابطه با صدای تولید شده است. پس اینکه میزانی صدا توسط دستگاه ایجاد می‌شود، واقعیتی انکارناپذیر است. ما در این مطلب در رابطه با صدایی صحبت خواهیم کرد که فراتر از حد استاندارد دستگاه مربوطه است. دستگاه تهویه مطبوع پر سر و صدا، زندگی را دشوار می‌کند. مردم یک تهویه مطبوع آرام می‌خواهند، اما معمولاً نمی‌دانند چند دسی بل (dB) برای صدای دستگاه مناسب است.

دلایل مختلفی ممکن است باعث ایجاد صدا در فن کویل شوند و راه‌حل‌های مختلفی نیز برای رفع و یا کم کردن این صدا وجود دارد که در مقاله “علت صدای فن کویل” به طور کامل در رابطه با آن صحبت شده است.

جمع‌بندی

فن کویل بخشی از سیستم گرمایش یا سرمایش است که با عبور دادن هوا از روی یک کویل حاوی آب گرم (در زمستان) و یک کویل حاوی آب سرد (در تابستان) وظیفه تامین گرمایش و سرمایش محیط را بر عهده دارد. فن کویل‌ها شامل قطعاتی مانند کویل و دمنده هوا (فن) بوده و بر اساس شکل ظاهری، محل نصب و کاربرد مورد نظر، دارای انواع زمینی، دیواری، سقفی و کانالی می‌باشند. فن کویل‌ها از نظر تعداد کویل در فن کویل به دو نوع دو لوله‌ای و چهار لوله‌ای تقسیم می‌شوند. به‌طور کلی از فن کویل‌ها در تمام فصول سال برای تامین گرمایش و سرمایش مورد نیاز فضاهایی که نیاز به تنظیم دمای جداگانه دارند، استفاده می‌شود.

قیمت پایین و تنوع ساختاری فن کویل‌ها، آن‌ها را به گزینه‌ای جذاب و قابل توجه برای خانه‌ها و آپارتمان‌ها تبدیل کرده است. با این حال، فن کویل‌ها ممکن است بخشی از یک سیستم تهویه مطبوع باشند یا برای پشتیبانی از سیستم‌های تهویه هوا برای پوشش مناطقی که به کانال‌های تهویه مطبوع متصل نیستند، استفاده شوند.

استانداردهای مختلفی برای دستگاه‌های فن کویل وجود دارند که بسیار مهم است که سازنده این دستگاه‌ها بتواند در تولید از آن‌ها پیروی نماید. تعدادی از مهمترین آن‌ها عبارتند از:

1. استاندارد هواگیری و توزیع هوا: در طراحی فن کویل، استانداردهایی برای تامین جریان هوای مناسب و توزیع یکنواخت هوا در فضا وجود دارد. این استانداردها شامل مقدار جریان هوا، فشار هوا و توزیع هوای دستگاه فن کویل است.

2. استاندارد نویز و صدا: در عملکرد فن کویل، میزان نویز و صدای تولید شده بسیار مهم است. استانداردهای صدا برای فن کویل معمولاً شامل حداکثر میزان صدا در فاصله‌های مختلف از دستگاه و همچنین محدوده‌های قابل قبول صدای تولید شده توسط فن کویل می‌شود.

3. استاندارد راندمان انرژی: استفاده از فن کویل‌های با راندمان انرژی بالا می‌تواند به کاهش مصرف انرژی و صرفه‌جویی در هزینه‌های انرژی منجر شود. در برخی کشورها، مانند ایالات متحده، برای فن کویل‌ها استانداردهای راندمان انرژی وجود دارد که بر اساس آن‌ها محصولات به عنوان رده‌های مختلف راندمان انرژی مشخص می‌شوند، مانند استاندارد Energy Star.

4. استاندارد ایمنی: فن کویل‌ها باید به استانداردهای ایمنی مربوطه، شامل استانداردهای الکتریکی و مکانیکی، پایبند باشند. این شامل استفاده از قطعات و مواد مقاوم در برابر حرارت و آتش، ایمنی الکتریکی و قوانین مربوط به نصب و استفاده ایمن فن کویل است.

توجه داشته باشید که این تنها چندین استاندارد معمول در رابطه با فن کویل هستند و استانداردهای دیگر نیز ممکن است وجود داشته باشند که به طراحی، عملکرد و ایمنی فن کویل مرتبط باشند. برای هر منطقه و کشور، بهتر است با مقامات محلی، استانداردهای معتبر و مربوطه را بررسی و رعایت نمایید.