وسیله اندازه گیری دمای آب، دماسنج نام دارد. دماسنج ها انواع مختلفی دارند که هر کدام با توجه به کاربرد و دقت مورد نیاز، انتخاب می شوند.
انواع دماسنج
-
دماسنج جیوه ای: این نوع دماسنج یکی از رایج ترین انواع دماسنج ها است. در این دماسنج، یک لوله شیشه ای حاوی جیوه وجود دارد. با افزایش دما، جیوه منبسط می شود و در لوله بالا می رود. مقدار بالا رفتن جیوه در لوله، نشان دهنده دمای آب است.
-
دماسنج الکلی: این نوع دماسنج مشابه دماسنج جیوه ای است. با این تفاوت که در این دماسنج، به جای جیوه از الکل استفاده می شود. الکل نقطه انجماد پایین تری نسبت به جیوه دارد و به همین دلیل، دماسنج های الکلی برای اندازه گیری دمای آب در دماهای پایین تر مناسب تر هستند.
-
دماسنج دیجیتال: این نوع دماسنج، از یک سنسور الکترونیکی برای اندازه گیری دما استفاده می کند. نمایشگر دماسنج دیجیتال، مقدار دما را به صورت عددی نمایش می دهد.
-
دماسنج مادون قرمز: این نوع دماسنج، از امواج مادون قرمز برای اندازه گیری دما استفاده می کند. دماسنج مادون قرمز، نیازی به تماس با آب ندارد و می تواند از فاصله ای دور، دمای آب را اندازه گیری کند.
کاربردهای دماسنج
دماسنج ها در صنایع مختلف کاربرد دارند. از جمله کاربردهای دماسنج می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کنترل دمای آب در دیگ های بخار
- کنترل دمای آب در فرآیندهای صنعتی
- اندازه گیری دمای آب در استخرها و حوضچه ها
- اندازه گیری دمای آب در آکواریوم ها
نکات ایمنی هنگام استفاده از دماسنج
هنگام استفاده از دماسنج باید نکات ایمنی زیر را رعایت کرد:
- از دماسنج های شکسته استفاده نکنید.
- دماسنج را در معرض ضربه و حرارت شدید قرار ندهید.
- دماسنج را در معرض مواد شیمیایی قرار ندهید.
در مورد دماسنج های جیوه ای، باید نکات ایمنی زیر را نیز رعایت کرد:
- در صورت شکستن دماسنج جیوه ای، محیط را به سرعت تخلیه کنید.
- ذرات جیوه را با استفاده از یک تکه پنبه جمع آوری کنید.
- ذرات جیوه را در یک ظرف در بسته قرار دهید و آن را به محلی مناسب برای دفع مواد خطرناک تحویل دهید.
چرا با دماسنج الکلی دمای آب را اندازه میگیریم
دماسنج های الکلی برای اندازه گیری دمای آب استفاده می شوند زیرا الکل دارای نقطه ذوب پایینی نسبت به جیوه است. نقطه ذوب جیوه -38.8 درجه سانتیگراد است، در حالی که نقطه ذوب الکل 79 درجه سانتیگراد است. این بدان معناست که دماسنج های الکلی می توانند دمای آب را در دماهای پایین تر از دماسنج های جیوه اندازه گیری کنند.
دماهای پایین تر از نقطه انجماد آب (0 درجه سانتیگراد) برای بسیاری از کاربردها مهم هستند. به عنوان مثال، دمای آب در یک یخچال یا فریزر باید در دماهای پایین تر از 0 درجه سانتیگراد نگه داشته شود تا غذا فاسد نشود. دماسنج های الکلی برای اندازه گیری دمای آب در این کاربردها ضروری هستند.
علاوه بر این، دماسنج های الکلی نسبت به دماسنج های جیوه ارزان تر هستند. این باعث می شود آنها برای کاربردهای آزمایشگاهی یا آموزشی که نیاز به اندازه گیری دمای آب در دماهای پایین دارند، انتخاب مناسبی باشند.
در اینجا برخی از مزایای استفاده از دماسنج های الکلی برای اندازه گیری دمای آب آورده شده است:
- نقطه ذوب پایین تر از جیوه: این امکان را می دهد که دمای آب را در دماهای پایین تر از دماسنج های جیوه اندازه گیری کنید.
- ارزان تر از دماسنج های جیوه: این باعث می شود آنها برای کاربردهای آزمایشگاهی یا آموزشی که نیاز به اندازه گیری دمای آب در دماهای پایین دارند، انتخاب مناسبی باشند.
با این حال، دماسنج های الکلی نیز دارای برخی معایب هستند، از جمله:
- سمیت: الکل سمی است و باید با احتیاط استفاده شود.
- شکنندگی: دماسنج های الکلی از شیشه ساخته می شوند و بنابراین نسبت به دماسنج های جیوه شکننده تر هستند.
