فن کویل‌ها اجزای کلیدی سیستم‌های تهویه مطبوع (HVAC) هستند که سرمایش و گرمایش را تأمین می‌کنند. نصب نادرست این واحدها می‌تواند منجر به عملکرد ضعیف و عدم آسایش ساکنین شود. وقتی صحبت از سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی می‌شود، نمی‌توان نامی از فن کویل نبرد. این سیستم یکی از کاربردی‌ترین اعضای سیستم تهویه مطبوع است که بسیار در ساختمان‌های مسکونی، اداری و تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرد. کاربرد اصلی این دستگاه گرم و یا سرد کردن محیط اطراف است. البته باید در نظر داشته باشید که فن کویل نمی‌تواند به خودی خود گرما و یا سرما را تولید نماید و برای انجام این کار باید آب گرم و یا سرد را از طرق دیگری برایش تامین کرد. برای نمونه جریان ورودی آب می‌تواند از طرقی مانند موتورخانه، چیلر و یا پکیج خانگی تامین شود و جریان آب سرد از طریق دستگاهی به نام چیلر یا مینی چیلر.
فن کویل، عضوی از خانواده‌ی سیستم‌های تهویه مطبوع است که وظایف متعددی از جمله کنترل دما، رطوبت، تازه‌سازی هوا و به جریان انداختن آن را به عهده دارد. این دستگاه متشکل از یک مبدل حرارتی و فن است، اما منبع اصلی گرما یا برودت را در خود جای نداده است. برای بهره‌مندی کامل از فن کویل، نیاز به یک منبع سیال آب مانند دیگ یا پکیج به عنوان منبع تغذیه‌ی آن وجود دارد. این منبع، آب گرم یا سرد را از طریق پمپ‌ها به فن کویل منتقل می‌کند و در نتیجه، فن کویل قادر به تولید گرما و سرما خواهد بود. کنترل فن کویل به وسیله‌ی ترموستات یا کلید خاموش و روشن انجام می‌شود.
یکی از رایج‌ترین انواع فن کویل، نوع سقفی آن است. فن کویل‌های سقفی در ظرفیت‌های مختلف عرضه می‌شوند. فن کویل سقفی 200، پایین‌ترین ظرفیت باددهی را دارد. این میزان ظرفیت برای یک واحد مسکونی حداکثر تا 12 متر پاسخگو است. ظرفیت بعدی متعلق است به فن کویل سقفی 300 که برای یک واحد مسکونی حداکثر تا 20 متر مناسب است. فن کویل سقفی 400 نیز برای واحد مسکونی حداکثر تا 30 متر مناسب است. در ادامه این ظرفیت‌ها افزایش یافته و به مدل‌های فن کویل سقفی 600، فن کویل سقفی 800، فن کویل سقفی 1000 و در نهایت به فن کویل سقفی 1200 می‌رسیم.
در این راهنما، مراحل کلیدی نصب صحیح فن کویل و انتخاب بهترین جنس لوله را مرور خواهیم کرد.
فهرست مطالب
مراحل استفاده از فن کویل
۱. انتخاب مکان مناسب
بهترین عملکرد فن کویل زمانی حاصل می‌شود که در مرکز یک ناحیه با جریان هوای کافی قرار گیرد. از نصب در گوشه‌ها یا فرورفتگی‌های دیوار با گردش هوای محدود اجتناب کنید. فضایی کافی برای ورود و خروج هوا در نظر بگیرید. به سطح صدای فن کویل توجه داشته باشید؛ این واحدها در هنگام کار صدای وزوز آرامی تولید می‌کنند.
۲. نصب رایزرها (لوله‌های عمودی) و لوله‌کشی
فن کویل‌ها به لوله‌کشی آب رفت و برگشت به علاوه اتصالات برق نیاز دارند. با همکاری مهندسان، این رایزرهای عمودی را در دیوارها یا حفره کف به محل نصب واحد هدایت کنید. باقی ماندن رسوبات در لوله‌ها می‌تواند به شیرها آسیب برساند. سیستم لوله‌کشی را قبل و بعد از نصب کاملاً شستشو دهید.
۳. نصب شاسی (بدنه اصلی)
شاسی فن کویل را در ارتفاع مورد نظر به طور ایمن به دیوار یا سقف متصل کنید. با استفاده از تراز، از تراز بودن آن اطمینان حاصل نمایید. واحدهای دیواری معمولاً چند اینچ بالاتر از کف نصب می‌شوند. برای نصب‌های سقفی، در صورت نشتی، سینی درین در زیر آن قرار دهید. استفاده از لرزه‌گیر بین واحد و محل نصب، صدا را کاهش می‌دهد.
۴. اتصال لوله‌کشی و درین کندانس
لوله‌های از پیش اجرا شده را برای خطوط رفت و برگشت به ورودی و خروجی کویل وصل کنید. برای جلوگیری از میعان و اتلاف انرژی، تمام لوله‌ها را به خوبی عایق‌بندی نمایید. یک لوله درین کندانس از جنس PVC با شیب یک چهارم اینچ به ازای هر فوت وصل کنید. در مناطق سردسیر، برای جلوگیری از یخ‌زدگی، لوله‌های درین را عایق‌بندی نمایید.
۵. نصب فیلتر هوا
قفسه‌های فیلتر واحد را بررسی کنید و فیلترهایی با اندازه و تعداد صحیح نصب نمایید. فیلترهای پلیسه‌دار یا پلی استر رایج هستند. گزینه‌های با راندمان بالا مانند فیلترهای HEPA نیاز به تعویض مکرر دارند. از قرارگیری محکم فیلترها و عدم وجود نشتی هوا از اطراف آنها اطمینان حاصل کنید.
۶. اتصال کانال هوا
کانال‌های هوا را به دهانه‌های رفت و برگشت فن کویل وصل کنید. اتصالات را به طور ایمن درزگیری کنید تا از نشتی هوا جلوگیری شود. کانال‌هایی که از فضاهای بدون تهویه عبور می‌کنند را عایق‌بندی نمایید. برای شناسایی هرگونه شکاف، آزمایش نشت کانال را انجام دهید. با استفاده از یک محاسبه‌گر کانال (ductulator)، اندازه مناسب کانال را تعیین کنید.
۷. برقراری اتصالات برقی
با قطع برق، فن کویل را طبق دستورالعمل سازنده به برق وصل کنید. از یک فیوز یا کلید محافظ مجزا استفاده کنید. برای موارد اضطراری، یک کلید ایمنی در نزدیکی فن کویل نصب کنید. از سیم با ضخامت کافی و متناسب با آمپر واحد استفاده نمایید.
۸. نصب کنترل‌ها و سنسورها
ترموستات یا پنل کنترل را مطابق مشخصات نصب کنید. هرگونه سنسور برای رطوبت، اشغال بودن فضا، جریان هوا و غیره را وصل کنید. نقاط تنظیم دما و سایر تنظیمات کنترل را مطابق با نیاز خود برنامه‌ریزی کنید. ترموستات‌های آنالوگ ساده برای عملکردهای اولیه کافی هستند.
۹. راه‌اندازی و تست سیستم
پس از تکمیل لوله‌کشی، کانال‌ها و اتصالات برقی، واحد را بر اساس دستورالعمل‌های سازنده راه‌اندازی کنید. جریان هوا و نرخ جریان آب را متعادل کنید. نشتی، صداهای عجیب و غریب یا لرزش را بررسی کنید. از تخلیه مناسب کندانس اطمینان حاصل نمایید. تایید کنید که کنترل‌ها، دما و رطوبت مطلوب را حفظ می‌کنند.
نصب صحیح برای عملکرد کارآمد و طول عمر سیستم فن کویل ضروری است. از بهترین شیوه‌ها مانند ضدعفونی کردن لوله‌ها، عایق‌بندی کانال‌ها و ادغام کنترل‌های موثر پیروی کنید. با روشی اصولی پیش بروید و فن‌کویل‌های شما برای سال‌های آینده، گرمایش و سرمایشی راحت و آرام را تأمین خواهند کرد.
بهترین لوله برای فن کویل
معمولاً از لوله‌های با جنس PVC برای لوله کشی فن کویل در ساختمان‌ها استفاده می‌شود. لوله‌های پی وی سی، نه‌تنها قیمت مناسب و به‌صرفه‌ای دارند، بلکه سبک وزن هستند و بار زیادی بر روی ساختمان تحمیل نمی‌کنند و همچنین نصب آنها نیز بسیار ساده می‌باشد.
اما انتخاب لوله برای فن کویل به چند عامل بستگی دارد، از جمله:
- نوع سیستم فن کویل: دو نوع اصلی سیستم فن کویل وجود دارد: سیستم‌های دو لوله ای و چهار لوله ای. سیستم‌های دو لوله ای فقط از یک لوله برای آب گرم یا سرد استفاده می‌کنند، در حالی که سیستم‌های چهار لوله ای از دو لوله برای آب گرم و دو لوله برای آب سرد استفاده می‌کنند.
- مواد لوله: لوله‌های PVC، PEX و مسی رایج‌ترین نوع لوله‌هایی هستند که برای فن کویل‌ها استفاده می‌شوند. هر نوع مزایا و معایب خاص خود را دارد.
- اندازه لوله: اندازه لوله مورد نیاز به ظرفیت فن کویل و طول مسیر لوله کشی بستگی دارد.
- بودجه: لوله‌ها در طیف قیمتی گسترده‌ای عرضه می‌شوند. باید لوله‌ای را انتخاب کنید که در محدوده‌ی بودجه شما باشد.
بررسی لوله‌های PVC
لوله‌های PVC (پلی وینیل کلرید) یک انتخاب رایج برای لوله‌کشی در سیستم‌های فن کویل به دلیل مزایای متعددشان هستند. در اینجا به برخی از مزایا و معایب لوله‌های PVC و همچنین ملاحظات استفاده از آنها در سیستم‌های فن کویل می‌پردازیم:
مزایای لوله‌های PVC:
- مقرون به صرفه: لوله‌های PVC در مقایسه با سایر گزینه‌های لوله مانند مس یا فولاد به طور قابل توجهی ارزان‌تر هستند.
- سبک: لوله‌های PVC به طور قابل توجهی سبک‌تر از لوله‌های فلزی هستند، که حمل و نصب آنها را آسان‌تر می‌کند.
- بادوام: لوله‌های PVC در برابر خوردگی، رسوب و مواد شیمیایی مقاوم هستند و می‌توانند برای سال‌های متمادی عمر کنند.
- صاف و بدون درز: لوله‌های PVC صاف و بدون درز هستند که جریان آب را بهینه می‌کند و از افت فشار جلوگیری می‌کند.
- عایق حرارتی: لوله‌های PVC عایق حرارتی خوبی هستند که به کاهش اتلاف گرما یا سرما کمک می‌کند.
- آسان برای نصب: لوله‌های PVC را می‌توان با استفاده از چسب یا اتصالات حلقه‌ای به راحتی نصب کرد.
معایب لوله‌های PVC:
- محدودیت دمایی: لوله‌های PVC برای تحمل دمای بسیار بالا مناسب نیستند و ممکن است در معرض تاب خوردگی یا نرم شدن در دمای زیاد قرار بگیرند.
- ملاحظات سلامتی: برخی از نگرانی‌ها در مورد اثرات بالقوه سلامتی مواد شیمیایی موجود در لوله‌های PVC وجود دارد، به خصوص در هنگام گرم شدن.
- غیر قابل بازیافت: لوله‌های PVC قابل بازیافت نیستند، که می‌تواند آنها را به یک انتخاب غیر دوستدار محیط زیست تبدیل کند.
لوله‌های PVC برای سیستم‌های فن کویل با دمای آب پایین مناسب هستند. از آنها نباید در سیستم‌هایی با دمای آب بالاتر از 82 درجه سانتیگراد استفاده شود. در صورت استفاده از لوله‌های PVC در مکان‌های سرد، باید برای جلوگیری از یخ‌زدگی عایق‌بندی شوند.
لوله‌های PVC به دلیل مزایای متعددی از جمله مقرون به صرفه بودن، بادوام بودن و نصب آسان، یک انتخاب محبوب برای لوله‌کشی در سیستم‌های فن کویل هستند. با این حال، مهم است که محدودیت‌های دمایی و ملاحظات سلامتی بالقوه آنها را در نظر بگیرید. در صورت استفاده از لوله‌های PVC در سیستم‌های فن کویل، انتخاب اندازه مناسب، عایق‌بندی در صورت نیاز و رعایت دستورالعمل‌های نصب صحیح ضروری است.
علاوه بر موارد فوق، در اینجا چند نکته دیگر برای استفاده از لوله‌های PVC در سیستم‌های فن کویل آورده شده است:
- از لوله‌های PVC با درجه فشار مناسب برای سیستم خود استفاده کنید.
- از اتصالات و شیرآلات با کیفیت بالا استفاده کنید.
- لوله‌ها را به درستی تمیز و آماده کنید قبل از اینکه آنها را به هم وصل کنید.
- از پرایمر و چسب مناسب برای نوع لوله PVC که استفاده می‌کنید استفاده کنید.
- اتصالات را به طور کامل سفت کنید تا از نشتی جلوگیری شود.
- سیستم را قبل از راه اندازی به طور کامل آزمایش کنید.
بررسی لوله‌های PEX
لوله‌های PEX (پلی اتیلن با اتصال عرضی) به دلیل مزایای متعددشان، به یک انتخاب محبوب برای لوله‌کشی در سیستم‌های فن کویل تبدیل شده‌اند. در اینجا به برخی از مزایا و معایب لوله‌های PEX و همچنین ملاحظات استفاده از آنها در سیستم‌های فن کویل می‌پردازیم:
مزایای لوله‌های PEX:
- مقاومت در برابر خوردگی و رسوب: لوله‌های PEX در برابر خوردگی، رسوب و مواد شیمیایی مقاوم هستند که آنها را برای استفاده در طیف گسترده‌ای از کاربردها، از جمله سیستم‌های فن کویل، ایده‌آل می‌کند.
- انعطاف‌پذیری: لوله‌های PEX به طور قابل توجهی انعطاف‌پذیرتر از لوله‌های فلزی مانند مس یا فولاد هستند، که آنها را برای خم کردن و مسیریابی در فضاهای تنگ آسان‌تر می‌کند و نیاز به اتصالات را کاهش می‌دهد.
- مقاومت در برابر یخ‌زدگی: لوله‌های PEX در برابر یخ‌زدگی مقاوم هستند و در صورت یخ‌زدن، به جای ترکیدن، به سادگی منبسط می‌شوند. این امر آنها را برای استفاده در مناطق سردسیر ایده‌آل می‌کند.
- عایق حرارتی: لوله‌های PEX عایق حرارتی خوبی هستند که به کاهش اتلاف گرما یا سرما کمک می‌کند.
- مقاومت در برابر اشعه UV: لوله‌های PEX در برابر اشعه UV مقاوم هستند که آنها را برای استفاده در فضای باز یا در معرض نور مستقیم خورشید مناسب می‌کند.
- نصب آسان: لوله‌های PEX را می‌توان با استفاده از اتصالات فشاری، اتصالات حلقه‌ای یا جوشکاری ذوبی به راحتی نصب کرد.
معایب لوله‌های PEX:
- هزینه: لوله‌های PEX به طور کلی گران‌تر از لوله‌های PVC هستند، اما هنوز هم مقرون به صرفه تر از لوله‌های فلزی هستند.
- محدودیت دمایی: لوله‌های PEX برای تحمل دمای بسیار بالا مناسب نیستند و ممکن است در معرض تاب خوردگی یا نرم شدن در دمای زیاد قرار بگیرند.
- ملاحظات سلامتی: برخی از نگرانی‌ها در مورد اثرات بالقوه سلامتی مواد شیمیایی موجود در لوله‌های PEX وجود دارد، به خصوص در هنگام گرم شدن. با این حال، لوله‌های PEX با درجه بندی NSF/ANSI برای آب آشامیدنی در دسترس هستند که نشان می‌دهد برای استفاده با آب آشامیدنی ایمن هستند.
لوله‌های PEX برای سیستم‌های فن کویل با دمای آب پایین مناسب هستند. از آنها نباید در سیستم‌هایی با دمای آب بالاتر از 93 درجه سانتیگراد استفاده شود. در صورت استفاده از لوله‌های PEX در مکان‌های سرد، باید برای جلوگیری از یخ‌زدگی عایق‌بندی شوند.
لوله‌های PEX به دلیل مزایای متعددی از جمله مقاومت در برابر خوردگی، انعطاف‌پذیری، مقاومت در برابر یخ‌زدگی و نصب آسان، یک انتخاب عالی برای لوله‌کشی در سیستم‌های فن کویل هستند. با این حال، مهم است که محدودیت‌های دمایی و ملاحظات سلامتی بالقوه آنها را در نظر بگیرید. در صورت استفاده از لوله‌های PEX در سیستم‌های فن کویل، انتخاب اندازه مناسب، عایق‌بندی در صورت نیاز و رعایت دستورالعمل‌های نصب صحیح ضروری است.
بررسی لوله‌های مسی
لوله‌های مسی به دلیل مزایای متعددشان، یک انتخاب محبوب برای لوله‌کشی در سیستم‌های فن کویل به شمار می‌روند. در اینجا به برخی از مزایا و معایب لوله‌های مسی و همچنین ملاحظات استفاده از آنها در سیستم‌های فن کویل می‌پردازیم:
مزایای لوله‌های مسی:
- رسانایی حرارتی بالا: مس رسانای حرارتی بسیار خوبی است، به این معنی که گرما را به طور موثری منتقل می‌کند. این امر لوله‌های مسی را برای استفاده در سیستم‌های فن کویل که نیاز به انتقال گرما یا سرما به طور کارآمد دارند، ایده‌آل می‌کند.
- مقاومت در برابر خوردگی: مس به طور طبیعی در برابر خوردگی مقاوم است و می‌تواند برای سال‌های متمادی بدون زنگ زدگی یا تخریب باقی بماند. این امر آنها را برای استفاده در طیف گسترده‌ای از کاربردها، از جمله سیستم‌های فن کویل که در معرض رطوبت یا مواد شیمیایی هستند، ایده‌آل می‌کند.
- استحکام و دوام: لوله‌های مسی بسیار قوی و بادوام هستند و می‌توانند در برابر فشار و دمای بالا مقاومت کنند.
- انعطاف‌پذیری: لوله‌های مسی تا حدی انعطاف‌پذیر هستند که خم کردن و مسیریابی آنها را در فضاهای تنگ آسان می‌کند.
- عمر طولانی: لوله‌های مسی می‌توانند برای چندین دهه عمر کنند و به ندرت نیاز به تعویض دارند.
- قابلیت بازیافت: لوله‌های مسی 100% قابل بازیافت هستند که آنها را به یک انتخاب دوستدار محیط زیست تبدیل می‌کند.
معایب لوله‌های مسی:
- هزینه: لوله‌های مسی به طور کلی گران‌تر از لوله‌های PVC یا PEX هستند.
- دشواری نصب: نصب لوله‌های مسی می‌تواند دشوارتر از لوله‌های PVC یا PEX باشد و نیاز به مهارت و ابزار تخصصی دارد.
- ملاحظات سلامتی: برخی از نگرانی‌ها در مورد اثرات بالقوه سلامتی قرار گرفتن در معرض ذرات مس وجود دارد، به خصوص در هنگام لحیم کاری. با این حال، می‌توان با استفاده از روش‌های مناسب تهویه و حفاظت شخصی، این خطر را کاهش داد.
لوله‌های مسی برای سیستم‌های فن کویل با هر دو دمای آب گرم و سرد مناسب هستند. اندازه لوله‌های مسی باید متناسب با ظرفیت جریان سیستم فن کویل باشد. در صورت استفاده از لوله‌های مسی در مکان‌های سرد، باید برای جلوگیری از یخ‌زدگی عایق‌بندی شوند.
لوله‌های مسی به دلیل مزایای متعددی از جمله رسانایی حرارتی بالا، مقاومت در برابر خوردگی، استحکام و دوام، عمر طولانی و قابلیت بازیافت، یک انتخاب عالی برای لوله‌کشی در سیستم‌های فن کویل هستند. با این حال، مهم است که هزینه‌های بالاتر، دشواری نصب و ملاحظات سلامتی بالقوه آنها را در نظر بگیرید. در صورت استفاده از لوله‌های مسی در سیستم‌های فن کویل، انتخاب اندازه مناسب، عایق‌بندی در صورت نیاز و رعایت دستورالعمل‌های نصب صحیح ضروری است.
