دستگاه فن کویل یکی از پرطرفدارترین تجهیزات سرمایشی و گرمایشی در حوزه HVAC است که امروزه بسیار خواهان دارد. چه در بخش واحدهای مسکونی، چه اداری و چه تجاری، امروزه از فن کویل بسیار استفاده می‌شود. مزیت‌های آن نسبت به سایر روش‌ها باعث شده که گرایش به سمت این نوع از دستگاه‌ها بسیار زیاد شود. در مقاله “فن کویل چیست؟” در رابطه با مزیت‌های فن کویل، انواع آن و روش کارکردش، به طور کامل صحبت شده است. در این مطلب در تهویه آسمان تصمیم داریم در رابطه با معضلی به نام صدای ایجاد شده توسط فن کویل صحبت کنیم. اینکه این صدا به چه دلیل ایجاد می‌شود و آیا مدل‌های بی صدای فن کویل نیز در بازار یافت می‌شود یا خیر؟ و اینکه چرا بعد از مدتی صدای این دستگاه بیشتر می‌شود و راه حل برطرف کردن این مشکل چیست؟ در ادامه با ما همراه باشید تا به این سوالات پاسخ دهیم.
فهرست مطالب
استاندارد صدا در تهویه مطبوع
قبل از اینکه در رابطه با دلایل ایجاد صدا توسط فن کویل صحبت نماییم، باید به این موضوع توجه داشته باشید که هر دستگاهی در حوزه تهویه مطبوع، دارای یک استاندارد مشخصی در رابطه با صدای تولید شده است. پس اینکه میزانی صدا توسط دستگاه ایجاد می‌شود، واقعیتی انکارناپذیر است. ما در این مطلب در رابطه با صدایی صحبت خواهیم کرد که فراتر از حد استاندارد دستگاه مربوطه است.
دستگاه تهویه مطبوع پر سر و صدا، زندگی را دشوار می‌کند. مردم یک تهویه مطبوع آرام می‌خواهند، اما معمولاً نمی‌دانند چند دسی بل (dB) برای صدای دستگاه مناسب است. سطح صدای خوب برای واحدهایی که در داخل واحد نصب می‌شوند، مانند کولر گازی، داکت اسپلیت و یا فن کویل، زیر 40 دسی بل است زیرا این میزان صدا بر خواب و سلامت ما تأثیر نمی‌گذارد. یک دستگاه تهویه مطبوع زمانی شروع به ایجاد اختلال در خواب ما می‌کند که سطح سر و صدای آن بالاتر از 40 دسی بل باشد. بیشتر مردم زمانی که سطح صدای دستگاه تهویه مطبوع بالای 55 دسی بل است، به شدت اذیت شده و دچار اختلال در خواب می‌شوند.
| سطح صدا | رتبه بندی | اثر |
| زیر 40 دسی بل | خوب | ندارد |
| 40 تا 55 دسی بل | نامناسب | اختلال خواب |
| بالای 55 دسی بل | خیلی بد | به خطر افتادن سلامتی |
البته باید در نظر داشته باشید که هر دستگاهی با میزان صدای زیر 40 دسی بل، ساکت نیست. انواع خاصی از دستگاه‌ها به دلیل ماهیت ساخت خود، ناگزیر پر سروصدا هستند.
موضوع دیگری که باید در نظر داشته باشید، محلی است که از دستگاه مربوطه استفاده می‌نمایید. تفاوت زیادی بین سطح صدای آزاردهنده بین دستگاهی که در یک اتاق خواب نصب می‌شود تا دستگاهی که در یک محل تجاری نصب می‌شود، وجود دارد و باید به این موضوع بسیار دقت نمایید. برای نمونه، یک دستگاه فن کویل سقفی توکار با سطح صدای 60 دسی بل، ممکن است برای یک اتاق خواب بسیار نامناسب باشد در حالی که برای یک مغازه تجاری، بسیار مناسب است.
بر اساس تحقیقات سازمان بهداشت جهانی (WHO) در رابطه با تاثیر صدا بر سلامت انسان، موارد زیر منتشر شده است:
زیر سطح 30 دسی بل، هیچ تأثیری بر خواب مشاهده نمی‌شود به جز افزایش جزئی در دفعات حرکات بدن در طول خواب به دلیل صدای ایجاد شده در شب. شواهد کافی مبنی بر مضر بودن اثرات بیولوژیکی مشاهده شده در سطح زیر 40 دسی بل برای سلامتی وجود ندارد. با این حال، اثرات نامطلوب سلامتی در سطح بالای 40 دسی بل مشاهده می‌شود، مانند اختلال خواب، بی‌خوابی، و افزایش استفاده از داروهای خواب آور و آرام بخش‌ها. بنابراین، 40 دسی بل معادل کمترین سطح اثر نامطلوب مشاهده شده (LOAEL) برای صدای شب است. بیش از 55 دسی بل، اثرات قلبی عروقی به نگرانی اصلی سلامت عمومی تبدیل می‌شود.
از این رو، واحد تهویه مطبوع که سطح سر و صدایی بالاتر از 55 دسی بل ایجاد می‌کند، بیش از حد بلند در نظر گرفته می‌شود. با این حال، برخی از دستگاه‌ها زمانی که با سرعت فن بالا کار می‌کنند، ممکن است 55 دسی بل صدا تولید کنند. اما، سطح نویز آن‌ها ممکن است در هنگام کار با سرعت کم فن قابل قبول باشد.
علت صدای فن کویل
همانطور که در بالا اشاره شد، آلودگی صوتی که از دستگاهی مانند فن کویل ایجاد می‌شود، تأثیر نامطلوبی بر سلامت انسان دارد. نه تنها تمرکز را مختل می‌کند و بهره‌وری را کاهش می‌دهد، بلکه اگر این موضوع ادامه‌دار باشد، می‌تواند منجر به مشکلات سلامتی نیز شود.
دلایل مختلفی ممکن است باعث ایجاد این صدا در فن کویل شوند که مهمترین آن‌ها عبارتند از:
- نوع فن: در صورتی که فن استفاده شده در دستگاه، استاندارد نباشد و زوایای آن به درستی تنظیم نشده باشد در زمان برش هوا، صدایی ایجاد می‌شود.
- موتور فن: بالانس بودن موتور فن از اهمیت زیادی برخوردار است. نه تنها بالانس بودن خود موتور مهم است بلکه بالانس بودن آن نسبت به فن یا فن‌ها نیز دارای اهمیت است. عدم بالانس مناسب، باعث ایجاد ارتعاش و تولید صدا می‌شود.
- پایه موتور: ضخامت ناکافی ورق‌ها و عدم وجود فرمینگ‌های مناسب بر روی پایه موتور، می‌تواند دلیلی بر ایجاد صدا باشد. همچنین از آنجایی که موتور با استفاده از بست، بر روی پایه موتور محکم می‌شود، ممکن است در طول زمان این بست‌ها شل شده و ارتعاش موتور باعث ایجاد صدا شود.
- فاصله کویل و فن: این فاصله که توسط سازندۀ فن کویل و در زمان طراحی مشخص می‌شود، دارای استانداردی است که اگر رعایت نشود، احتمال تولید صدای بیشتر وجود دارد.
- ابعاد کویل: سطح مقطع کویل مورد دیگری است که در ایجاد صدا تاثیر دارد. برای نمونه اگر این سطح مقطع کوچک باشد، احتمال به وجود آمدن صدای سوت مانندی وجود دارد. ابعاد کویل دارای استانداردی است که باید توسط سازنده رعایت شود. البته این را هم باید در نظر داشته باشید که ممکن است ابعاد کویل، استاندارد باشد اما به دلیل گرفتگی آن در طول زمان با انواع آلودگی‌ها مانند پرزها و گردوغبار، سطح مقطع کویل کاهش پیدا کرده و عملاً صدای سوت بعد از مدتی ایجاد شود.
- نحوه قرارگیری کویل: در دستگاه‌های مختلف فن کویل، ممکن است کویل با توجه به نوع طراحی، به صورت عمودی و یا کج قرار بگیرد. به خصوص وقتی طراحی کویل به صورت کج می‌باشد، زاویه آن از اهمیت زیادی برخوردار است و زاویه اشتباه می‌تواند باعث ایجاد صدای اضافی گردد.
- ضخامت ورق استفاده شده در ساخت دستگاه: در صورتی که ضخامت ورق‌های استفاده شده در ساخت بدنه، سینی و پایه موتور فن کویل، استحکام لازم برای تحمل وزن دستگاه به خصوص در زمان فعالیت موتور را نداشته باشند، صدایی توسط ورق‌ها در زمانی که در اثر فشار زیاد، تاب بر می‌دارند، ایجاد می‌شود.
- فرمینگ ورق‌های فن کویل: در زمان ساخت فن کویل، فرمینگ‌هایی بر روی بدنۀ آن ایجاد می‌شود که عدم وجود این فرمینگ‌ها می‌تواند تاثیر نامناسبی بر تولید صدا داشته باشد.
- فیلتر دستگاه: ابعاد فیلتر آلومینیومی یا پارچه‌ای فن کویل و همچنین شل بودن پیچ‌های آن، می‌تواند بر صدای اضافی تاثیر داشته باشد.
- دریچه‌های خروجی هوا: این عامل در خارج از دستگاه فن کویل قرار دارد و تاثیر زیادی بر ایجاد صدا نیز دارد. ابعاد دریچه‌ها و همچنین قرارگیری پره‌های خروجی آن، می‌توانند بر ایجاد صدا نقش داشته باشند.
- کانال‌ها: در فن کویل سقفی کانالی از کانال‌های هوا برای هدایت باد به مناطق مختلف استفاده می‌شود. خود این کانال نیز می‌تواند باعث ایجاد صدا شود. مقطع کانال و شکل کانال که می‌تواند به صورت دایره‌ای، مربعی یا مستطیلی باشد، در ایجاد این صدای اضافی نقش دارند.
- نصب فن کویل: نحوه نصب فن کویل می‌تواند بر ایجاد صدای اضافی نقش داشته باشد. تراز نبودن و یا کج بودن دستگاه، عدم استفاده از واشر یا ضربه گیر برای اتصال فن کویل سقفی توکار به سقف از جمله این عوامل هستند. در بسیاری از مواقع پیش می‌آید که بعد از مدتی این پیچ‌ها شل شده و دستگاه از تراز خارج می‌شود. به همین دلیل سرویس و نگهداری می‌تواند بسیار مفید باشد.
- وجود آلودگی در فن: یکی از مواردی که در طول زمان پیش می‌آید، نشستن هرگونه آلودگی و یا حتی ورود اجسام خارجی به داخل محفظه فن است. این موضوع یکی از دلایل رایج در به وجود آمدن سروصدا می‌باشد.
- هوابند نبودن بدنه فن کویل: دستگاه فن کویل به واسطه طراحی که دارد، هم مکش هوا و هم دهش هوا را انجام می‌دهد. هوابند بودن این دستگاه بسیار ضروری است تا درز و یا سوراخی وجود نداشته باشد که هوا از آنجا فرار کند. وجود درز اضافی در دستگاه باعث می‌شود که فشار مثبتی که در داخل دستگاه ایجاد شده، تلاش کند تا از آن درز خارج شود که در نتیجه‌ی آن، صدای سوت آزاردهنده‌ای شنیده می‌شود.
رفع مشکل صدا در فن کویل
تعمیر انواع فن کویل مانند تعمیر فن کویل سقفی، نیاز به اطلاعات و آگاهی کافی در این زمینه دارد و باید آشنایی نسبی با موضوعات مختلف داشته باشید.
عایق کاری دستگاه
یکی از مواردی که باعث می‌شود صدای تولید شده توسط دستگاه فن کویل، بسیار کاهش پیدا کند، عایق کاری مناسب آن است. هر چند عایق کاری دور دستگاه ممکن است به طور کامل مانع بیرون آمدن صدا نشود زیرا به هر حال شما نمی‌توانید بخش مربوط به فیلتر را عایق کرده و مسیر آن را مسدود کنید، و این باعث می‌شود میزانی صدا از طریق آن خارج شود.
همچنین عایق کاری بین ورق‌های استفاده شده در ساخت بدنه دستگاه نیز می‌تواند تاثیر بسزایی بر کاهش صدا داشته باشد. این نوع عایق کاری باید توسط سازنده و در زمانی که ورق‌ها بر روی هم مونتاژ می‌شوند، انجام شود.
استفاده از دور کم فن کویل
اکثر واحدهای فن کویل دارای 3 سرعت هستند. در صورت افزایش سرعت باد، صدای تولید شده توسط واحد فن کویل، افزایش می‌یابد. برای کمک به رفع مشکل نویز و صدا، فن باید با سرعت کمتر کار کند.
تمیز کردن فن و موتور
همیشه پره‌های فن و موتور را تمیز نمایید. گردوغبار و هرگونه آلودگی را از پره‌های فن و محفظه موتور جدا کنید تا از ایجاد صدا و کاهش راندمان جلوگیری شود. همچنین بستی که موتور فن را بر روی پایه محکم می‌کند، گاهی اوقات شل می‌شود. در زمان تمیز کردن فن، آن را نیز حتماً بررسی نمایید.
تمیز کردن کویل
کویل‌های کثیف می‌توانند مقاومت را افزایش دهند. افزایش مقاومت باعث کاهش حجم هوا (CFM) می‌شود و می‌تواند باعث سرد شدن یا گرم شدن نامناسب فضا شود. همچنین ممکن است مشکلاتی در توزیع هوا وجود داشته باشد. همچنین کثیف شدن بیش از حد کویل، همانطور که پیش از این توضیح دادیم، باعث کاهش سطح مقطع آن شده و در نتیجۀ آن، صدای سوت مانندی از آن در می‌آید.
تمیز کردن فیلتر دستگاه
دستگاه فن کویل در ابتدای مسیر ورود هوا، دارای یک فیلتر است که معمولاً یا آلومینیومی است و یا پارچه‌ای. این فیلتر باید هر چند وقت یکبار تمیز شده و یا تعویض شود.
محکم کردن پیچ‌های دستگاه فن کویل
همانطور که در قسمت دلایل ایجاد صدا گفتیم، بعد از مدتی که دستگاه کار می‌کند، به دلیل ارتعاشاتی که دارد، پیچ و مهره‌های آن که برای اتصال به سقف و دیوار استفاده شده، شل می‌شوند. باید حتماً هر چند وقت یکبار اقدام به سفت کردن آن‌ها نمایید.
استفاده از فن کویل بی صدا در اتاق خواب
اتاق خواب یکی از اصلی‌ترین مکان‌هایی است که به دلیل سکوتی که در آن باید جاری باشد، نیاز است که از فن کویلی استفاده شود که کمترین نویز را ایجاد نماید. بعضی از دستگاه‌های فن کویل به‌گونه‌ای طراحی می‌شوند که کمترین صدا را ایجاد کنند. برای مثال، فن کویل سقفی بی صدا تهویه آسمان (فن کویل سقفی سایلنت)، یکی از این دسته محصولات است که نحوه طراحی آن به شکلی است که کاملاً بی‌صدا باشد.
جمع‌بندی
مردم صداها را متفاوت می‌شنوند، آنچه برای یک نفر آرام است ممکن است برای دیگری پر سروصدا باشد. پس وقتی صحبت از صدای فن کویل می‌شود، این موضوع خیلی نسبی است و ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. از آنجایی که این دستگاه‌ها یا در فضای اصلی یا در سقف کاذب، کار خواهند کرد، باید تا حد امکان ساکت باشند. بسیاری از طراحان این موضوع را در نظر نمی‌گیرند و مالکان یا مستاجران دائماً به دنبال تعمیر و نگهداری و خدمات تهویه مطبوع هستند تا صدای ناخواسته را حذف کنند. کم صدا بودن دستگاه فن کویل از یک طرف به نوع طراحی دستگاه مرتبط است و از طرف دیگر به انجام سرویس‌های دوره‌ای و منظم برای آن. اگر به مجموعه پیشنهاداتی که در این مطلب بیان شده‌اند، توجه نمایید، هیچ‌گاه صدای واحد فن کویل، شما را عذاب نخواهد داد.
