داکت اسپلیت سیستمی گرمایشی/سرمایشی برای تهویه‌ی مطبوع محیط است که نسبت به سایر سیستم های تهویه مطبوع از نظر کارایی و قیمت برتری داشته و در مقایسه با این نوع دستگاه‌ها کیفیت هوای بهتری ارائه می‌دهد. نصب این نوع دستگاه‌ها در مجتمع‌های مسکونی و تجاری پرکاربرد بوده و بنابراین برای استفاده‌ی بهینه از دستگاه و اینکه بتواند عملکرد مناسبی در فصول سرد و گرم داشته باشد، می‌بایست به دقت نگهداری و به‌طور منظم سرویس و بررسی شود.
در اسپلیت‌ها‌ی سقفی (Ceiling split duct)، یونیت داخلی به‌صورت سقفی راه‌اندازی و به شکل توکار نصب می‌شود. از موارد سرویس و نگهداری این نوع داکت اسپلیت، هواگیری است که هم عملکرد و کارایی دستگاه را بهینه می‌سازد و هم از ایجاد سر و صدا جلوگیری می‌نماید. شیوه‌ی هواگیری دستگاه پیچیده و دشوار نیست و با یادگیری مراحل آن و در نظر گرفتن برخی نکات آموزشی می‌توان به راحتی این کار را انجام داد.
فهرست مطالب
چرا باید داکت اسپلیت را هواگیری کرد
قبل از راه‌اندازی دستگاه در ابتدای فصل پاییز یا زمستان، هواگیری داکت اسپلیت مهم و حیاتی است، چرا که در مدتی از سال که فصول تغییر کرده و وضعیت هوا از سرما به گرما یا برعکس تغییر می‌کند؛ هوا و رطوبتی که درون لوله‌های رابط در واحد داخلی وجود دارد به صورت کامل تخلیه نمی‌شود و به طور معمول مقداری هوا یا بخار آب درون لوله‌ها باقی می‌ماند. در فصل سرما این موضوع مانعی بر سر راه مسیر آب گرم بوده و علاوه بر فشار زیاد بر دستگاه، باعث ایجاد سر و صدا در محیط نیز خواهد شد. در مورد مهمترین عوامل این کار می‌توان گفت:
- هواگیری داکت اسپلیت، سبب صرفه‌جویی در مصرف انرژی است، زیرا مسیر آب گرم باز بوده و به اجزاء دستگاه فشار زیادی وارد نخواهد شد.
- هواگیری سبب می‌شود تا در فصل زمستان گرمای کافی در محیط توزیع شود.
- پیش از تنظیم گرمایش، دستگاه می‌بایست هواگیری انجام شود تا در زمان گرم‌کردن محیط، سر و صدا ایجاد ننماید.
- عدم هواگیری نمودن داکت اسپلیت می‌تواند باعث سردشدن آب گرم در لوله کویل، کاهش توان گرمایشی و مصرف انرژی بیشتر دستگاه شود.
توجه کنید که عدم هواگیری باعث می‌شود گرمایش دستگاه مختل شده و موجب می‌گردد مقداری به موتور داکت اسپلیت فشار وارد شود. هواگیری لوله‌ها و تخلیه کامل هوا از آنها و اتصالاتشان در فصل زمستان، موجب می‌شود تا آب گرم به خوبی در مدار جریان پیدا کند و هوای مورد نیاز هواساز تامین شود. نکته اینکه در برخی موارد دلیل روشن نشدن داکت اسپلیت، انجام ندادن هواگیری است.
مطلب مرتبط: تبدیل سرمایش به گرمایش داکت اسپلیت
هواگیری داکت اسپلیت برای راه‌اندازی در فصل سرما
اگر گرمای کویل آب‌گرم دستگاه توسط موتورخانه‌ی مرکزی تامین می‌گردد، بعد از راه‌اندازی موتورخانه، باید شیرهای ورودی و خروجی آب‌گرم متصل به کویل را باز کنید. بازکردن شیرهای آب‌گرم سبب می‌شود، که آب وارد بخش‌های مختلف دستگاه شده و عملکرد بخش‌های دستگاه را برای گرم‌کردن نشان دهد. در صورتی که از پکیج برای تامین آب‌گرم کویل استفاده می‌کنید، باید حالت گرمایشی داکت اسپلیت را بر روی پکیج فعال نموده و سپس شیرهای کویل را باز نمائید. به هر حال با باز نمودن شیرهای آب‌گرم، آب وارد لوله های کویل داکت اسپلیت شود و سپس درجه‌ی فشار پکیج را چک می‌کنیم که در صورت افت فشار پکیج آن را شارژ خوایم نمود. هنگام راه‌اندازی دستگاه برای گرمایش، باید مراحل هواگیری را به ترتیب زیر انجام دهید:
- ابتدا مطمئن شوید که لوله‌کشی‌های داکت اسپلیت سالم بوده و نشتی بارزی ندارند.
- سوپاپ شیر را باز کنید، برای این کار آن را حدود 90 درجه برخلاف عقربه‌های ساعت و توسط آچار شش‌گوش بچرخانید. 10 ثانیه منتظر بمانید تا گاز آن خارج شده و سپس را ببندید.
- لوله‌های گاز و اتصالات را برای وجود نشتی بررسی نمائید. بررسی نشتی لوله‌ی گاز مبرد از مهمترین کارهایی است که باید در هواگیری دستگاه انجام دهید؛ این کار را با دستگاه نشت‌یاب انجام داده و در صورت شل بودن پیچ و مهره های لوله‌های گاز آن ها را محکم ببندید. در صورتی که نشتی آنها برطرف نشد از تعمیرکاران مجرب برای رفع نشتی کمک بگیرید.
- برای خروج هوای داخل دستگاه، می‌بایست سوپاپ سه‌طرفه را باز کنید. با بازکردن درپوش سوپاپ سه طرفه، هواگیری آن را با کمک پین واقع در وسط سوپاپ انجام دهید. برای انجام آن، پین مرکزی سوپاپ را به کمک آچار شش گوش به داخل فشار داده و چند ثانیه بعد آن را رها کنید. این کار را چند بار انجام دهید تا به صورت کلی هواگیری داکت اسپلیت انجام شود. دقت کنید که آب خروجی از لوله‌ها آب‌جوش است؛ پس مراقب باشید تا دچار سوختگی نشوید.
- اکنون مهره‌های سوپاپ سه طرفه ورودی را با آچار سفت کرده و شیر سه طرفه را نیز در وضعیت عقب قرار دهید.
بعد از انجام این مراحل و اطمینان از هواگیری دستگاه، می‌‌توانید داکت اسپلیت را روشن کنید رو آن را روی فن قرار دهیم. اگر هواگیری به درستی انجام شد و با این حال دستگاه گرمایش خوبی نداشت، باید پکیج و ورودی آب داغ از موتورخانه را بررسی نمائید. همچنین برای جلوگیری از اتلاف انرژی در مسیر لوله‌ها، از عایق‌های حرارتی مناسب بر روی آنها استفاده نمائید.
از راه‌های کاهش صدا، انتقال شیر انبساط دستگاه از پشت یونیت داخلی به یونیت خارجی واقع در بیرون از ساختمان است که در برخی از داکت اسپلیت‌ها قابل انجام است؛ با این کار صدای عبور گاز مبرد از شیر انبساط شنیده نخواهد شد.
نکات مهم در هواگیری
بهتر است هنگام کار نکات زیر را حتماً رعایت کنید تا به مشکلی برخورد نکنید.
- برای کار از دستکش مخصوص استفاده کنید تا آسیبی به دست‌تان وارد نشود.
- داکت اسپلیت یک دستگاه برقی است. هنگام انجام فرآیند هواگیری مطمئن شوید که برق آن قطع است، زیرا آب هادی جریان برق بوده و در صورت وجود مشکل، جریان برق منتقل می‌شود.
- لوله‌های داکت حاوی آب جوش هستند، زیرا یا از موتورخانه و یا از پکیج فراهم می‌شود و آب خروجی بسیار داغ است. هنگام هواگیری مواظب باشید آبی که از لوله‌ها بیرون می‌ریزد شما را نسوزاند.
- تمامی پیچ و مهره‌های سوپاپ را به‌طور کامل و با دقت در جای خود محکم نمائید، سپس بررسی کنید که نشتی گاز و آب وجود نداشته باشد.
- قبل از انجام کار، وسایل مورد نیاز از جمله آچار فرانسه، آچار شش‌گوش و نشت‌یاب را برای هواگیری فراهم کنید. استفاده از آچار نامناسب، باعث هرزشدن لبه‌های پیچ می‌شود.
- هواگیری دستگاه را حتماً بیاموزید تا در زمان لازم بتوانید این کار را انجام دهید. اما در ادامه‌ی کار به هر شکل با مشکلی روبرو شدید، که باعث عدم گرمایش مناسب شد؛ بهتر است که برای سرویس دستگاه به یک کارشناس مجرب رجوع کنید.
زمان مناسب هواگیری داکت اسپلیت
هواگیری داکت اسپلیت به افزایش عملکرد و بازدهی سیستم کمک کرده و از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشد، لذا برای رسیدن به عملکرد مطلوب، مناسب‌ترین زمان هواگیری را در نظر بگیرید. بهترین زمان برای انجام هواگیری، قبل از آغاز فصل سرد و کاهش دمای هوا می‌باشد.
در نظر داشته باشید که در فصول گرم، بخار آب درون لوله‌هاجمع شده و ممکن است این ذرات آب و هوا در لوله‌های داخلی دستگاه باقی مانده باشد. تعادل هوا و نقش آنها را در انبساط و انقباض دستگاه در نظر بگیرید؛ پس اگر هواگیری داکت اسپلیت را به تعویق بیاندازید ممکن است نتوانید این کار را بهینه انجام دهید. به علاوه سردشدن زیاد هوا می‌تواند باعث روشن نشدن داکت اسپلیت شود.
انواع شیر هواگیری داکت اسپلیت
شیر هواگیری در داکت اسپلیت (Air Vent Valve) از بخش‌های مفید سیستم محسوب می‌شود و وجود این قطعه در دستگاه، علاوه بر ارتقاء و بهبودی عملکرد آن، باعث می‌شود تا از مشکلات و ایرادات احتمالی مانند خرابی پمپ‌ها و نیز پوسیدگی و خوردگی لوله‌ها جلوگیری شود. شیرهای هواگیری داکت اسپلیت دارای انواع مختلفی هستند که در ذیل می‌آوریم:
شیر هواگیری دستی
شیرهای هواگیری دستی در دو مدل ولوم‌دار و بدون ولوم طراحی شده و در بازار وجود دارند. در شیرهای دستی ولوم‌دار برای هواگیری نیاز به ابزار خاصی نبوده و برای خارج نمودن هوای اضافی، آن را به راحتی باز و بسته می‌کنیم. از آنجا که برای باز و بسته کردن شیرهای بدون ولوم به پیچ‌گوشتی نیازمندیم. بدین‌ترتیب استفاده از شیرهای ولوم‌دار به‌خاطر کاربری آسان بهینه‌تر و مطلوب‌تر از شیرهای هواگیری بدون ولوم است.
شیر هواگیری اتوماتیک
شیرهای هواگیری اتوماتیک در مدل‌های جدید و پیشرفته‌‌ی داکت اسپلیت طراحی و تعبیه شده‌اند، چرا که مکانیزم تخلیه و خارج ساختن هوای اضافی در لوله‌ها توسط این مدل از شیرهای هواگیری به صورت کاملاً اتوماتیک انجام خواهد شد.
نحوه‌ی عملکرد آنها به این شکل است که در این نوع شیر، درون محفظه تخلیه یک شناور مخصوص قرار داده شده، و در مواقعی که در لوله‌ها بخار هوا و رطوبت تجمع کند؛ شناور شیر هواگیری به صورت خودکار کنار رفته و هوای اضافی را از لوله خارج می‌سازد. پس از خروج کامل هوا، شناور به وضعیت اولیه‌ی خود باز می‌گردد.
اتصال گرمایش و آب‌گرم
اگر به دوام لوله‌کشی خود فکر می‌کنید، بهتر است به سراغ لوله‌های مسی بروید. آنها بادوام‌ترین خطوط انتقال آب محسوب می‌شوند، همچنین در برابر تجمع مواد مقاومت می‌کنند و می‌توانند فشار آب زیادی را تحمل کنند. اندازه‌ی لوله و فشار آب ارتباط مستقیمی با یکدیگر دارند. اگر اندازه لوله افزایش یابد، فشار آب کاهش می یابد و هنگامی که اندازه لوله کاهش می‌یابد، فشار افزایش می‌یابد. این به این دلیل است که وقتی اندازه لوله باریکتر می‌شود، سرعت آن افزایش می‌یابد و باعث افزایش فشار آب نیز می‌شود. چنین موضوعی را وقتی سیستم هواگیری نشده و لوله‌ها جرم دارند در نظر بگیرید. جرم موجود باعث نوسان در سرعت جریان آب‌گرم شده که نه تنها ایجاد سر و صدا می‌کند بلکه در تعادل دمایی هم نوسان ایجاد می‌کند و به نوعی ترموستات را سردرگم خواهد کرد.
تنظیم دمای مناسب در منبع آبگرمکن، شما را از هزینه بالای برق نجات می دهد. دمای مناسب به این معنی است که دستگاه باید کمتر کار کرده و راندمان مفیدی ارائه دهد. اگر دستگاه را خوب مدیریت کنید از دمای محیط لذت خواهید برد.
نکات وابسته
دیدیم که حالت گرمایشی دستگاه داکت اسپلیت از طرق نصب کویل آب‌گرم تامین می‌شود. برای ایجاد هوای گرم و مطبوع، می‌بایست آب گرم درون لوله‌های کویل حرارتی جریان یابد. در اثر تماس آب گرم با سطح لوله‌ها، هوای مجاور گرم شده و از طریق فن‌های دمنده در محیط داخلی توزیع می‌شود. بنابراین در مسیر لوله‌های آب‌گرم نباید حباب هوا و بخار آبی وجود داشته باشد زیرا موجب اختلال در جریان آب و عملکرد دستگاه می‌شود. هدف از انجام هواگیری این است که این مقدار باقی‌مانده از هوای درون لوله‌ها و کویل آب گرم را بتوانیم خارج کنیم.
اگر دستگاه به خوبی گرما تولید نکند و دمای محیط را بالا نبرد باید چگونه علت آن را جست و جو کرد. عمدتاً علت گرم نکردن داکت اسپلیت شامل موارد زیر می‌باشد:
- عدم تنظیم کنترلر دستگاه
- بسته بودن دریچه‌ها
- کثیف‌بودن فیلترها
- خرابی ترموستات
- خرابی فن دستگاه
- عدم هواگیری سیستم رسانشی
- اشکال در بورد دستگاه
- گرفتگی کویل یا عدم هواگیری کویل
- کم بودن گاز مبرد
- ظرفیت نامناسب دستگاه برای محیط
دریچه‌های خروجی را وارسی کنید. تمیزکاری را دقیق انجام دهید و نکات ایمنی را رعایت کنید. مانند سایر عملیات تمیزکاری تهویه مطبوع، در ادامه کار حتماً از وسایل ایمنی استفاده کنید. یک ماسک تنفسی می‌تواند از تنفس اسپورهای کپک موجود در هوا جلوگیری کند. همچنین، لباس‌های آستین بلند و یک جفت دستکش لاستیکی باعث می‌شود که جرم روی پوست شما نچسبد. قبل از انجام این کار، مطمئن شوید که همیشه احتیاط و ایمنی را رعایت می‌کنید. اگر از نردبان استفاده می‌کنید، مطمئن شوید که وزن خود را روی آخرین پله آن قرار ندهید وگرنه ممکن است بیفتید.
بهتر است بخواهید در طول این کار از ماسک تنفسی استفاده کنید. خاک و گرد و غبار حاصل از تهویه مطبوع ممکن است به هوا منتقل شده و هنگام تمیزکاری دستگاه آن را استنشاق کنید. تجهیزات ایمنی به شما کمک می‌کند تا با مشکلات تنفسی مواجه نشوید یا آنها را تشدید نکنید!
برای تمیزکاری فیلترها، درب جلویی را باز کرده و فیلترها را خارج کنید. فیلترها را در سینک بشوئید و مطمئن شوید که از آب گرم استفاده کنید. پنل جلویی را با احتیاط بلند کرده و بیرون بیاورید. آن را به طور موقت کنار بگذارید. لوورها را که تیغه‌های پلاستیکی مسئول کمک به جریان هوای کنترل کننده هستند را بردارید. پیچ‌های محکم کننده بدنه را باز کنید. سپس روکش نگهدارنده را درآورده و آن را کنار بگذارید. از بین‌بردن تجمع گرد و غبار و کثیفی از اسپلیت شما می‌تواند یک کار تفریحی باشد؛ فقط سعی کنید از تجهیزات مناسب برای کار استفاده کنید.
